تشريحي آزمون «عناصر خبري»

– تعريف كامل از «عناصر خبري»

– هر اندازه كه عناصر خبري كامل‌تر باشند، قيافه خبر از نظر اطلاعاتي كه بايد به مخاطب بدهد جالب‌تر خواهد بود.

– عناصر خبري به خبر غنا ميبخشد، و تصويري جامع از رويداد ارائه ميدهد.

عناصر خبري با عنوان چارچوب و استخوان بندي خبر است و هرچه كامل تر باشد، خبر دقيق‌تر است.

 

6- عنصر خبري

1- چه كسي ؟ (كه) 2- چه چيزي ؟ (چه) 3- كجا ؟ (چه مكاني) 4- چه وقت ؟ (كي) 5- چرا؟ (دليل) 6- چگونه ؟ (چطور)

 

رابطه بين عناصر و  ارزش‌هاي خبري

– چه كسي (شهرت) – چه چيزي (دربرگيري و شگفتي و فراواني) – كجا (مجاورت) – چه وقت (تازگي)

1- وزير امور خارجه وارد عربستان شد (عنصر «چه كسي» و «كجا»)

2- وزير امور خارجه امروز عازم عربستان شد (عنصر «چه كسي» و «چه وقت» و «كجا»)

3- وزير امور خارجه امروز براي مذاكره در مورد بحران هسته‌ايي عازم عربستان شد. (عنصر «چه كسي» و «چه وقت» و «كجا»  و «چه چيزي» )

 

1- ويژگي‌هاي عنصر (كه «چه كسي»)

– عنصر «كه» مشخص ميكند چه كسي يا چيزي در پيدايش رويداد نق دارد – نام و نام خانوادگي دقيق و اطلاعاتي كه به مخاطبان براي شناخت وي، كمك ميكند براي تكميل خبر جمع‌آوري و بايد در خبر ارائه شود.

– عنصر «كه» فقط شامل عناصر داراي روح (زنده) نيست و عناصر بدون روح را نيز در بر ميگيرد. مطابق قواعد دستور زبان فارسي فاعل يا مسنداليه در جمله ميتواند بي‌روح باشد يعني اسم حالت فاعلي پيدا ميكند (مدرسه ها باز شد) – مدرسه‌ها فاعل و عنصر كه)

– گاهي اوقات در خبر عنسر «كه» به معني «چه كسي»‌و «چه چيزي» است خواه جمله خبري به صورت معلوم يا به صورت مجهول نگارش شود.

 

مثال كه ؟ (چه كسي)‌(افراد حقوقي)

1-    ايران سرگرم بررسي خريد موشكهاي اسكات روسي براي تقويت ارتش اين كشور است.

2-    تيم فوتبال استقلال در چارچوب مسابقات باشگاههاي كشور از تيم شهرداري ساري با نتيجه يك بر صفر شكست خورد.

3-    سه شركت كامپيوتري آمريكا مشتركاً متهم به دامپينگ شدند.

4-    وزارت كشاورزي مقررات جديد واگذاري زمين را تصويب كرد.

5-    مجلس مسلمانان انگليس از سياستهاي نژاد پرستانه

 

مثال كه ؟ (چه كسي) (چه چيزي)

1-    ايران سرگرم بررسي خريد موشكهاي اسكات روسي براي تقويت ارتش اين كشور است.

2-    تيم فوتبال استقلال در چارچوب مسابقات باشگاههاي كشور از تيم شهرداري ساري با نتيجه يك بر صفر شكست خورد.

3-    سه شركت كامپيوتري امريكا مشتركاً متهم به دامپينگ شدند.

4-    وزارت كشاورزي مقررات جديد واگذاري زمين را تصويب كرد.

5-    مجلس مسلمانان انگليس از سياستهاي نژاد پرستانه

 

مثال كه ؟ (چه كسي) (چه چيزي)

1-    جام مارليك كه چندي پيش به سرقت رفته بود در يك حراجي پيدا شد.

2-    سمينار بررسي مسائل مطبوعات ايران بمنظور حل مشكلات روزنامه‌نگاران امروز با سخنان …

3-    قطار حامل مواد سوختني در مسير تهران ….

4-    هواپيماي مسافربري با 116 سرنشين ….

5-    شاهنامه خطي مربوط به دوران ……….

 

2- ويژگي عنصر خبري «كجا» ؟

– در عنصر خبري كجا محل رويداد در ارزش‌دهي به خبر تأثير دارد، در اغلب اوقات ويژگي ارزش خبري مجاورت (معنوي و جغرافيايي) نيز از جمله عوامل شناخت عنصر خبري (مكان) است.

– عنصر خبري كجا به شكل يكسان ذكر شدن محل وقوع رويداد و ارسال خبر بكار ميرود – گاهي در وقوع رويداد در شهري فقط ذكر محل واقعه از اهيمت برخوردار است بنابراين به روشني بايد آن را ذكر كرد.

1- كامپالا (اوگاندا) خبرگزاري فرانسه : دبيران دبيرستانهاي كامپالا و حومه، به خاطر ….

2- كرمان – خبرگزاري جمهوري اسلامي : طرح برق رساني روستاي دارستان از توابع كرمان ….

3- تهران – خبرگزاري جمهوري اسلامي : انفجار بمب در نزديكي فروشگاه قدس در خيابان وليعصر چهار كشته و 15 مجروح برجاي گذاشت.

 

3- عنصر خبري «كي؟» (زمان)

– ذكر عنصر خبري كي؟ (زمان) سبب برجسته شدن ارزش خبري «تازگي» شده و به خبر اهميت ويژه‌اي ميدهد.

– خبرنگار بايد تازگي خبر را در همان ابتداي خبر بازگو كند – (هفته گذشته- روز گذشته – هفته آينده – سال آينده – قرن حاضر – ساعت 8 صبح روز دوشنبه (فردا)

– در مواقعي كه مدتي از زمان وقوع حادثه گذشته يا عمل زمان اهميت ندارد از ذكر زمان رويداد در ابتداي خبر مي‌توان خودداري كرد.

 

4- ويژگيهاي عنصر خبري «چه»

– در خبرنويسي عنصر «چه» به (ماهيت و فعليت) رويداد مربوط است، خواه اين فعل انجام شود يا خير – گاهي در يك خبر چند عنصر «چه» وجود دارد و ممكن است وجود داشته باشد، لذا از ميان مطالب متعدد «چه‌ها» بايد آن موردي را انتخاب كرد كه داراي ارزش خبري بيشتري باشد.

– عنصر «چه» ممكن است حادثه رانندگي – آتش‌سوزي – تصويب يا رد لايحه – افتتاح كارخانه – سفر- در مصاحبه‌هاي خبري اهميت خبري «چه» از ديگر عناصر خبر بيشتر است.

 

مثال بخشي از مصاحبه

1-    كه ….. (نام و نام خانوادگي) مدير نمايشگاه بازرگاني

2-    چه : پايان كار نمايشگاه

3-    چه : فروش بالغ بر 5 ميليون دلار كالا در محل نمايشگاه

4-    چه : امضاي قرارداد صدور بيش از 450 ميليون دلار كالا به كويت

5-    چه : بازديد بيش از 650 هزار نفر از مردم كويت از نمايشگاه

6-    چه : (اعلام خبر) برگزاري نمايشگاه ديگري در كويت

–    در اين مصاحبه مطالب متعددي «چه» عنوان شده اما مهم‌تري آن براساس ارزش خبري (دربرگيري – فراواني تعداد و مقدار و تازگي) به ترتيب زير است (3 و 4)

–    خبر 1- مدير نميشگاه بازرگاني ايران در كويت طي مصاحبه‌اي اعلام كرد در جريان برگزاري نمايشگاه بالاغ بر 5 ميليون دلار كالاي ساخت كشور به فروش رفت.

–         خبر 2- فروش بالغ بر 5 ميليون دلار كالا و امضاي قرارداد بيش از 450 ميليون دلار كالاي مختلف با بازرگانان كويتي از نتايج برگزاري نخستين نمايشگاه محصولات صنعتي ايران در كويت است.

 

5- ويژگي عنصر خبري «چرا» و «چگونه»

– عنصر «چرا» دليل و انگيزه به وجود آمدن يك رويداد را بيان ميكند و عنصر «چگونه» نحوه چگونگي و طبقه وقوع و رخ دادن رويداد را

در بسياري از موارد خبرنگار «چگونگي را ميداند اما علت و چرايي يا پنهان شده يا معلوم نيست .

–    اين دو عنصر هنگام تهيه گزارش‌هاي تحليلي يا تشريحي – ليدهاي تحليلي يا تشريحي – بيشتر كاربرد دارد زيرا در اين گزارش‌ها براي كسب علت و انگيزه يا نحوه و چگونگي رخداد حادثه زمان زيادي صرف شده .

 

عنصر «چرا»

1-    شدت بارندگي سبب جاري شدن سيل در استان مازندران شد و خسارات مالي بالغ بر 100 ميليون ريال برجاي گذاشت.

2-    بر اثر برخورد يك قايق ماهيگيري يا قايقي مسافربري در رودخانه آمازون دست كم 10 نفر كشته شدند.

3-    به مناسبت روز ملي بلغارستان، پيام تبريكي از سوي ……….

 

عنصر «چرا»

1-    يك فروند هواپيماي ميگ روسي از نوع 100 در جريان پرواز آزمايشي سقوط كرد.

2-    با سخنان رييس جمهوري، فردا نخستين سمينار حل ………

3-  اولين نمايشگاه صنعت منسوجات ايراني، طي مراسمي با سخنان مديرعامل بانك صنعت و معدن در پارك ارم گشايش يافت.

 

ارزش‌هاي خبري سه گانه فيليپ كايار

–         تعريف وي از ارزش‌هاي خبري : آنچه مورد توجه و علاقه خوانندگان باشد.

–         واقعه روز بودن (تازگي)

–         اثرگذاري (منع انعكاس حادثه در بعد زمان و مكان)

–         سودمندي (طرز تلقي مردم نسبت به رويداد)

 

عناصر خبري 12 گانه از ديدگاه يوهان گالتوگ – مري روگ

1-    تواتر : ميزان تكرار خبر در يك مدت زمان

2-    آستانه : نقطه شروع (قد و قواره حادثه)

3-    فقدان ابهام (ميزان وضوح حادثه)

4-    معني دار بودن (مجاورت فرهنگي – مربوط بودن)

5-    همخواني و هماهنگي : قابليت پيش‌بيني رويداد

6-    غيرمنتظره بودن (به ندرت روي دادن)

7-    استمرار (پوشش خبري مكرر يك حادثه)

8-    تركيب (آميزه‌اي از انواع رويداد)

9-    ارجاع يا تمثل به ملل برگزيده

10-                        ارجاع به اسخاص برگزيده

11-                       شخصيت سازي (رويدادها را عملكرد افراد و مردم ميدانند)

12-                        منفي گرايي (خبر بد، خبر خوب است)

 

مدل شرام از ارزش‌هاي خبري

پاداش مورد انتظار = تمايل به انتخاب

انرژي مورد انتظار

هرچه مخرج كسر كوچكتر يعني خواننده براي خواندن مطلب انرژي كمتري لازم است و در مقابل پاداشي كه از خواندن يك مطلب در انتظار اوست، برايش بيشتر باشد تمايل بيشتري به خواندن مطلب دارد.

از ديدگاه شرام تمايل خواننده به انتخاب ناشي از ادراك او از پاداشي است كه در انتظار اوست و اين پاداش بر دو گونه است :

1-  پاداش آني : رويدادي داراي اين پاداش است كه تعداد زيادي خواننده پس از مطالعه خبر حادثه، پاداش آني ( لذت بردن) دريافت كنند.

2-  پاداش آتي : رويدادي داراي اين پاداش است كه تعداد زيادي خواننده پس از مطالعه خبر حادثه، پاداش آتي (لذت بردن در آينده و كاربر خبر و استفاده از آن در آينده) دريافت كنند.

 

الگوي سه بعدي اخبار از ديدگاه «والتر جي وارد»

الف) اهميت : (1- دربرگيري 2- بدون درگيري)

ب) برجستگي (1- شهرت 2- بدون شهرت)

ج) متعارف (1- عجيب و استثناء 2- برخورد، تضاد و اختلاف 3- عادي)

بعد چهارم شرام – بديعي

د) پاداش  (1- آني – 2- آتي)

اين تركيب 24 گانه 4 بعدي است.

 

رتبه ارزشهاي خبري در الگوي چهار بعدي خبر (شرام – بديعي)

1- C.P.I.R.i برخورد + شهرت + دربرگيري + پاداش آني

23- پاداش آتي

24- پاداش آني

 

رتبه بندي ارزشهاي خبري تحقيقاتي كه از الگوي «والتر جي وارد» استفاده شده

C برخورد – I دربرگيري – P شهرت – O عجيب – n بدون ارزش خبري

رتبه 1- c.p.i  رتبه 2- o.p.i  رتبه 12- n

+ نوشته شده در یکشنبه هشتم آبان ۱۳۹۰ ساعت ۹:۴ ب.ظ توسط هاجر حسین خواه 

منبع:

http://prchy.blogfa.com/post/209