هویت و موجودیت مهم‌ترین چالش امروز مطبوعات است

سیفعلی موسی زاده در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: چنین به نظر می‌رسد در آینده نه‌چندان دور و در صورت عدم بازپروری مطبوعات کاغذی و حتی رسانه‌های رسمی رو به اضمحلال رفته و به تعطیلی کشانده شوند همان‌گونه که هم‌اکنون شاهد این اتفاق درباره بیشتر نشریات کاغذی استان هستیم .
وی بابیان اینکه مخاطب یکی دیگر از چالش‌های پیش روی مطبوعات و رسانه‌های محلی استان اردبیل است، اضافه کرد: این چالش به دلیل کیفیت نازل، بسیاری از نشریات و رسانه‌های محلی استان را از گذشته تهدید می‌کرد و امروزه با گسترش دامنه فعالیت فضای مجازی شدت یافته و هم‌اکنون رسانه‌ها حتی مخاطبان خاص خود را نیز در حال از دست دادن هستند.
این کارشناس و تحلیلگر رسانه با اشاره به اینکه فضای مجازی در حال خلق و آفرینش مخاطبان ساده پسند و به‌نوعی تنبل است، تشریح کرد: خوانندگانی که تنها حوصله خواندن تیتر و حداکثر لید مطالب و آن‌هم به‌صورت گذرا و بدون تأمل و اندیشه درباره محتوا دارند، ذائقه‌هایی که به‌سرعت بدون کمترین تفکر و کنکاش مطالب و حتی شایعات را باور کرده و آن را بلافاصله برحسب عادت بازنشر کرده یا لایک و تائید می‌کنند.
موسی زاده بابیان اینکه مخاطبان خاص و حرفه‌ای در حال گریز از محتوای مطول و عمیق مطبوعات و رسانه‌های حرفه‌ای و تبدیل به خوانندگان سطحی مطالب شبکه‌های اجتماعی هستند، اظهار کرد: نشریات و رسانه‌های استان با این شرایط هرروز در حال از دست دادن مخاطبان خود بوده و تیراژ حقیقی آن‌ها به‌شدت در حال ریزش و نزول است.

تلاش برای بقا

وی بابیان اینکه چالش مالی که همیشه دامن‌گیر مطبوعات و رسانه‌ها از گذشته بوده است، امروزه بیش از هر زمان دیگر جریان تنفس و حیات نشریات به‌ویژه از نوع استانی آن را تحت مخاطره قرار داده است، ادامه داد: هزینه‌های هیئت تحریریه، کاغذ، دفتر و غیره مطبوعات و رسانه‌ها به‌صورت افسارگسیخته  در حال افزایش بوده و فعالیت در عرصه نشر را چندان توجیه‌پذیر نمی‌سازد و از سوی دیگر تنها شریان حیاتی مطبوعات یعنی آگهی‌ها و رپرتاژهای بازرگانی نیز در حال قطع هستند.
پیشکسوت مطبوعات اردبیل گفت: بخش خصوصی با توجه به فعالیت شبکه‌ها و پلتفرم‌های مختلف در فضای مجازی ازجمله اینستاگرام، توییتر، تلگرام، واتساب و  غیره و انبوه مشتریان بالقوه در آن‌ها دیگر ضرورتی به حضور و تبلیغ در بستر کاغذی و حتی اینترنتی رسانه‌ها به‌جز موارد الزام‌آور ازجمله ثبت شرکت و مزایده و …  نمی‌بیند .
موسی زاده بابیان اینکه ارزان بودن و هزینه کم در فضای مجازی و نیز امکان حتی فعالیت مستقیم و رایگان بخش خصوصی در این فضا با توجه به انبوه مخاطبان ساده پسند و تأثیرپذیر مزیتی است که آن‌ها را از نشریات چاپی به سمت فضای مجازی سوق می‌دهد، ادامه داد: بخش دولتی نیز که تاکنون تنها حامی مالی نشریات محلی استان بوده است دیگر تمایلی به  این امر مگر به الزام و دستور مقام‌های بالادستی ندارد.
به گفته این مدرس دانشگاه، ایجاد سایت‌های اینترنتی ادارات و نهادهای اداری و ایجاد و حتی اجاره کانال‌ها در فضای مجازی با هزینه کم و انواع ابزارهای تبلیغی به‌شدت آن‌ها را وسوسه کرده و از نشریات کاغذی دور کرده است.
موسی زاده اظهار کرد: به‌هرحال اکنون رسانه‌ها و مطبوعات استان با چالشی سخت مواجه بوده و در حال تلاشی شاید نافرجام برای بقا هستند.
موسی زاده در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه این چالش‌ها چگونه به وجود آمده‌اند و برای رفع آن‌ها چه باید کرد، گفت: برخی از این چالش‌ها از گذشته وجود داشته است، مشکل مالی رسانه‌ها، موضوع کیفیت و کم بودن مخاطبان مسائلی هستند که از گذشته گریبان گیر رسانه‌های استان بوده و امروز با ورود رقیب قدرتمندی چون فضای مجازی تشدید و تا سر حد غیرقابل‌تحمل رسیده است.
وی بابیان اینکه رسانه‌ها و نشریات استانی از گذشته یا اقدامی در حل چالش‌ها و مشکلات خود نداشته‌اند یا توان این کار را نداشته‌اند، افزود: بیشتر اوقات راحت‌ترین اقدام برای فعالان مطبوعاتی فرار از مشکلات به‌جای چاره‌اندیشی و ارائه ابداع و ابتکار برای مقابله و رفع مشکل بوده است.

ضرورت کوچ رسانه‌ها به سمت فضای وب

پیشکسوت مطبوعات بابیان اینکه تعطیلی نشریات از سوی صاحبان امتیاز و کوچ خبرنگاران و فعالان رسانه به شغل‌های پردرآمد دیگر همیشه تنها راهکار در استان بوده است، ادامه داد: رفع چالش‌های امروز رسانه و مطبوعات استان در نخستین گام منوط به شناخت و کنکاش در فضای موجود است.
به گفته این فعال رسانه‌ای، چنین به نظر می‌رسد که فعالان رسانه و مطبوعات محلی می‌بایست به‌تدریج خود را با فضای موجود وفق داده و از تهدیدهای موجود فرصت‌های جدید ایجاد کنند.
موسی زاده با اشاره به اینکه صرف بسنده کردن به فعالیت سنتی در حوزه مطبوعات و گارد گرفتن در قبال فناوری‌های نوین و فضای مجازی بی‌شک به شکست منجر خواهد شد، اضافه کرد: مطبوعات محلی می‌بایست به‌تدریج از فضای کاغذی و چاپی صرف به سمت فضای وب کوچ کرده و از ابزارهای نوین در خدمت مطبوعه خود بهره گیرند.
این پیشکسوت مطبوعات بابیان اینکه اخذ مجوز و فعالیت در فضای اینترنتی در کنار فعالیت محدود در بستر چاپی پیشنهاد من به همکاران رسانه‌ای است، اظهار کرد: بی‌شک فعالیت در بستر جدید نیازمند آموزش و مسلح شدن به دانش روز است و همکاران رسانه‌ای می‌بایست در این زمینه خود و همکاران خود را به‌روز کرده و کار کیفی کنند.
به گفته موسی زاده، فعالیت صرف خبر و گزارش‌نویسی با توجه به فضای محدود در بستر وب نیازمند تنوع بخشیدن و تولید محتوای غنی و گوناگون است و در بستر مجازی و اینترنتی نیاز به تولیدات کوتاه خبری، فیلم، اینفوگرافی، موشن گرافی، انیمیشن های کوتاه، عکس و غیره است.

فقدان توانمندی مطالبه گری در رسانه‌های استان

پیشکسوت مطبوعات اردبیل اضافه کرد: حضور ثابت در بستر وب با اخذ مجوز پایگاه خبری و تولیدات غنی و مشروح در کنار حضور در شبکه‌های مجازی با استفاده مناسب از امکان لینک مطالب می‌تواند تا حدودی فضای تنفس را برای فعالان رسانه‌ای و مطبوعاتی استان فراهم کند.
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: ایجاد مجموعه‌های مطبوعاتی و تشکیل تراست های کوچک رسانه‌ای با حضور چندین نشریه می‌تواند در جذب مخاطب و نیز تولید محتوای باکیفیت کمک‌حال همکاران مطبوعاتی باشد.
وی افزود: واقعیت این است که مطالبات تأثیرگذار معمولاً از سوی جریان‌ها، فعالان و افراد قوی هر صنف  خلق و به نتیجه می‌رسد که متأسفانه به اعتقاد من جامعه رسانه‌ای استان اردبیل فاقد این توانمندی است .
موسی زاده ادامه داد: در جمع فعالان رسانه‌ای استان اردبیل افراد معدودی چه ازلحاظ حرفه‌ای و چه سیاسی و اجتماعی دارای توان تأثیرگذاری درصحنه‌های مختلف استان هستند و بیشتر فعالان حوزه مطبوعات و رسانه‌های استان در بسیاری از اتفاق‌ها و صحنه‌ها پیرو و دنباله‌رو جریان قدرت و ثروت بوده‌اند.
وی بابیان اینکه ازنظر صنفی نیز متأسفانه مطبوعات استان تاکنون چندان نقشی تأثیرگذار در حوادث و اتفاق‌ها و تصمیم‌گیری‌های استان نداشته است، اضافه کرد: خانه مطبوعات استان به‌عنوان مهم‌ترین تشکل صنفی تاکنون فعالیت نه‌تنها تأثیرگذار در اتفاق‌ها و حوادث نداشته بلکه در برآورد کردن کوچک‌ترین مطالبات صنفی اعضای خود نیز ناتوان بوده است .

حس ضعیف توانمندسازی در بین اصحاب رسانه

این مدرس دانشگاه بابیان اینکه باید این حقیقت تلخ را بپذیریم که بیشتر فعالان صنفی متأسفانه از افراد ضعیف تشکیل‌شده است که برخی از آن‌ها حتی الفبای فعالیت صنفی خود را نیز نمی‌دانند.
موسی زاده بابیان اینکه تشتت، رقابت و حذف در جامعه مطبوعاتی پررنگ شده و در بین اصناف  کمترین هماهنگی و همراهی در صنف مطبوعاتی وجود دارد، ادامه داد: صنف ضعیف همیشه پیرو و دنباله‌رو بوده و مطالبه تأثیرگذاری برای جامعه و حتی اعضای خود نخواهد داشت.
این فعال رسانه‌ای با اشاره به اینکه با توجه به وضعیت فعلی متأسفانه آینده چندان روشنی برای مطبوعات استان متصور نیست، ادامه داد: نشریه‌های محلی استان متأسفانه خودخواسته و ناخواسته در صف تعطیلی قرارگرفته‌اند.
موسی زاده بابیان اینکه حس ارتقا و توانمندسازی صنفی کمتر در بین اصحاب مطبوعات استان دیده می‌شود ، افزود: همچنان افراد غیر صنفی و ناکارآمد بیشترین اعضای مطبوعات و رسانه‌های استان را تشکیل می‌دهند .
به باور این پیشکسوت رسانه‌ای، با توجه به اینکه اغلب فعالان مطبوعاتی استان شغل اصلی خود را  مطبوعاتی نمی‌دانند بنابراین به این حوزه تنها به‌عنوان ابزار و پله‌ای برای ارتقا نگریسته و در خود نیازی برای ارتقای حرفه‌ای و  صنفی خود نمی‌بینند.
این مدرس دانشگاه بابیان اینکه برای صنفی که بیشتر فعالان آن مطبوعات را به‌عنوان شغل دوم و سوم خود قلمداد می‌کنند نمی‌توان آینده روشنی متصور شد، اظهار کرد: مشکلات اقتصادی باعث شده است که دیگر فعالیت در این حرفه برای بسیاری مقرون‌به‌صرفه نباشد و فعالان به‌جای کار فرهنگی به دنبال شغل‌های پرسود می‌روند.
موسی زاده گفت: خلأهای موجود در فضای مطبوعاتی استان را می‌توان در نبود فضای مناسب فرهنگی در جامعه برای فعالیت مطبوعاتی، نبود احترام و تکریم خبرنگار، فقدان و کمبود افراد توانمند و خلاق و آزاداندیش در حرفه مطبوعاتی و نبود انگیزه لازم در بین فعالان رسانه‌ای برای تداوم کار خلاصه کرد.
وی بابیان اینکه قانون مطبوعات تاکنون به‌صورت کامل و مطلوب در کشور به اجرا درنیامده تا بتوان درباره حسنات و معایب آن قضاوت کرد، ادامه داد: تاکنون بیشتر قضاوت‌ها و داوری‌ها در استان درباره مطبوعات ارشادی، سلیقه‌ای و کدخدا منشانه بوده است.
موسی زاده اذعان کرد: به‌جز مواردی خاص باید اعتراف کرد که تعامل دستگاه قضا و دیگر ارگان‌های مرتبط با پرونده‌های مطبوعاتی مناسب و به سود اصحاب مطبوعات بوده است اما به‌هرحال نقدهایی بر قانون مطبوعات وارد است و نیاز به برخی اصلاحات در آن به نفع  تأمین بیشتر فضای جریان آزاد اطلاع‌رسانی و حمایت از قشر خبرنگار و نویسندگان است.

انتهای پیام