اسماعیلی: باید نگاه رسانه ملی به عاشورا تغییر کند

به گزارش پایگاه خبری آموزشگاه رسانه، محسن اسماعیلی در نشست «عاشورا استثناء یا قاعده»، از مجموعه نشست‌های عاشورا و امروز ما که توسط خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن اندیشه و قلم برگزار شد با با طرح این پرسش که آیا تحلیل عاشورا را باید به خدا واگذاریم و آن را جزء اسرار الهی بدانیم و بگوییم فهم آن در توان ما نیست، اظهار کرد: در فقه قاعده مسلمی داریم که می‌گوید؛ «البینة للمدعی» یعنی اگر دو نفر اختلاف دادگاهی داشتند، از مدعی دلیل بخواهیم و از منکر طلب قسم کنیم، این فرمول هم با منطق عقلانی سازگار است و هم دستور شرعی است. با این حال گاهی امام معصوم(ع) قضاوتی خلاف این قاعده کرده‌اند؛ مانند اختلاف دو مادر بر سر  یک بچه. طبق فرمول فوق، امام(ع) باید از هر دو بینه بخواهد یا هر دو قسم بخورند یا مدعی بینه بیاورند و قسم بخورند، ولی حضرت دستور داد بچه را دو نیم کنند.

وی افزود: اگر این روایت را معتبر بدانیم، دلیل حقوقی و منطقی برای این حکم نمی‌یابیم. به این نوع موضوعات در فقه «قضیة فی واقعه» گفته می‌شود. در اینجا چون امام معصوم(ع) قابل تخطئه نیست و بر قاعده هم نمی‌توان خدشه کرد، می‌گوییم ما علم به این قضاوت نداریم. حال آیا آنچه در عاشورا رخ داد منطبق با قواعد و فرمول بود یا قضیة فی واقعه؟ اگر عاشورا را استثناء به این معنا بدانیم، مقوله‌ای کاملاً نقلی و تاریخی و خارج از حوزه فهم و تحلیل ماست و قابل الگوبرداری و تکرار نیست، ولی اگر قاعده بدانیم، کار امام حسین(ع) قابل الگوبرداری و تحلیل خواهد شد.

اسماعیلی تصریح کرد: ما انسان‌ها عموما و ایرانی‌ها خصوصا به اسطوره‌سازی تمایل داریم. به این معنا که وقتی چیزی را خیلی دوست داریم، آن را از دسترس خارج می‌کنیم و در این صورت الگوگیری را فراموش می‌کنیم و این امر شامل بزرگان دینی و ملی هم می‌شود. آیا ما نمی‌توانیم به سمت امام علی(ع) شدن و حسینی شدن حرکت کنیم؟ نظام تبلیغ دینی ما این ضعف را دارد که امام علی(ع) را چنان معرفی می‌کند که گویا دیوار غیرقابل عبوری بین ما و ایشان هست و هیچ راهی به سمت رفتن به این قله نیست. هر مأمومی باید به سمت امامش حرکت کند و به او نزدیک شود. آنچه امام علی(ع) را “علی” کرد، این بود که دروغ نمی‌گفت و هرگز خیانت نکرد؛ پس امام علی(ع) استثناء نیست و فرمول امام علی(ع) شدن صدق حدیث و ادای امانت است.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه دلیل رخ دادن عاشورا خودداری مردم آن زمان از عمل به تکلیف بود، گفت: تمایل ما این است که عاشورا را رمزآلود توصیف کنیم، ولی نتیجه آن ایجاد فاصله میان امام حسین(ع) و مخاطب اوست. عاشورا گرچه پر رمز و راز است، اما مطابق قاعده است.

استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: امام حسین(ع) در همه سخنرانی‌هایشان فرمودند که من دنبال انجام وظیفه هستم و ای مردم! شما هم نباید بی‌تفاوت باشید. اما اگر حرکتشان رمز و راز بود، چرا تلاش کردند تا مردم را همراه کنند؟ ایشان نفرمودند: «من با یزید بیعت نمی‌کنم»، بلکه فرمودند که مثل من با مثل یزید بیعت نمی‌کند. پس مسئله شخصی در میان نیست و امام(ع) اگر می‌خواست می‌توانست به تکلیف عمل نکند و زندگی محترمانه‌ای داشته باشد.

اسماعیلی اظهار کرد: امام حسین(ع) همه تکالیف خود مانند نماز و عبادت و روزه را با اسرار و رموز انجام می‌داد، یعنی عبادتش تاجرانه و برای بهشت یا ترس از جهنم نبود، بلکه برای لقای الهی بود ولی عاشورا هم با وجود همه اسرار الهی، یک قاعده و الگوست. البته نباید به زندگی امام حسین(ع) نگاه تک‌بعدی داشته باشیم و تنها مقطع عاشورا را گزینش کنیم و الگو بگیریم؛ همین امامی که در دوره حکومت یزید دست به قیام زد، در دوره معاویه ده سال اقدامی نکرد.

وی یادآور شد: اگر می‌خواهیم عاشورا الگو باشد، باید در حفظ هویت و اصالت آن بکوشیم و آن را از پیرایه‌ها و تحریفات بزداییم. در روایات است که حتی نقل مطلب درست اما بیجا از اهل بیت، به منزله قتل امامان است، چه برسد به ترویج خرافات و بستن دروغ به اهل بیت!

وی در پایان تاکید کرد: باید نگاه رسانه ملی به عاشورا تغییر کند، زیرا عاطفه و گریه و احساس لازم است، ولی نباید مجالس عزا را به مداحی منحصر کنیم.

انتهای پیام