مواجهه با یک واقعیت تلخ در تلویزیون

مهدی شامحمدی ـ مستندساز ـ در گفت و گویی با ایسنا با بیان اینکه ۹۰ درصد تولیدات شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان برای جذب مخاطب، فیلم‌ها و رئالیتی‌شوهای مستند باکیفیت بالاست، بیان کرد: این شبکه‌ها برای ما خطرناک و به اصطلاح رقیب هستند اما مدیران تلویزیونی ما به جای آنکه از الگوهای ثابت شده بهره ببرند به سمت ساخت سریال‌های بسیار بی‌کیفیت با بودجه‌های بسیار زیاد رفته‌اند. ای کاش مدیران جدید تلویزیون به داد این وضعیت برسند؛ البته شنیده‌ام آقای جبلی هم نگاه مثبتی به این موضوع دارد که امیدوارم تاثیراتش کم‌کم مشخص شود.  

شامحمدی یادآور شد: اینکه مسئولان می‌دانند مخاطبان به چه شبکه‌هایی روی آورده‌اند اما کاری نمی‌کنند، عجیب است درحالی‌که می‌توانستند با انواع راهکارهای درست مخاطب را حفظ کنند.

وی با بیان اینکه تلویزیون عمده مخاطبش را از دست داده و باید تلاش کند که آن‌ها را بازگرداند، مطرح کرد: جالب است که تلاش تلویزیون برای جذب مخاطب معطوف به سریال‌های طنز و برنامه‌های زنده ورزشی است؛ در حالی که رئالیتی‌شویی مانند «عصر جدید» با وجود همه کاستی‌هایی که داشت، برای تلویزیون مخاطب آورد اما مشخص نیست چرا برای مدیران درس نمی‌شود؟ پرسش‌های مهم دیگری نیز اینجا می‌توان مطرح کرد از جمله آنکه چرا مسئولان به سمت الگوهای درست حرکت نمی‌کنند؟ چرا الگوهای جواب پس داده شده را کنار گذاشتند و سراغ چیزی رفتند که در آن ضعیف هستند؟ 

۸۰ درصد مستندسازان درجه یک ما سال‌هاست برای تلویزیون کار نکرده‌اند

این مستندساز با اشاره به اینکه مواردی که به اسم مستند در تلویزیون تصویب می‌شوند، اغلب برنامه‌های تلویزیونی کیفیت پایینی هستند که توسط برنامه‌سازان و یا مستندسازانی که برنامه تلویزیونی می‌سازند، ساخته می‌شود، مطرح کرد: متاسفانه مجموعه مستند بسیار کم ساخته می‌شود و اغلب آن‌ها ادامه‌دار نیست. گاهی می‌بینم یا می‌شنوم اغلب مستندسازانی که مجموعه مستند تولید کرده‌اند، به دلیل وضعیت مالی بسیار ناراحت و ناراضی هستند.   

شامحمدی ادامه داد: مستندساز چند برابر فردی که فیلم داستانی می‌سازد، برای اثرش وقت می‌گذارد و مجبور است این کار را انجام بدهد. ساخت فیلم مستند بسیار کار سختی است و اگر سازنده به دنبال تولید اثری باکیفیت باشد، باید زمان زیادی صرف آن کند. متاسفانه مستندساز در شرایط امروز نمی‌تواند از پس مخارج کار بربیاید و اگر بخواهد با بودجه‌های پیشنهادی صداوسیما مستند خوب بسازد، حتی قادر به تامین هزینه‌های خود هم نیست.  وی در عین حال معتقد است: باید یک همیت جمعی و یک سیاستگذاری کلان رخ بدهد تا شاید مدیران تلویزیون به قدرت مستند و تاثیر آن پی ببرند و جایگاهی برای مستندسازان در تلویزیون تعریف کنند؛ چراکه خانه مستند تلویزیون است. با این وجود به جرأت می‌توان گفت بیش از ۸۰ درصد مستندسازان درجه یک ما سال‌هاست برای تلویزیون کار نکرده‌اند.

آدم‌هایی که در شرایط سخت به دنبال ایجاد امید در جامعه هستند

تهیه‌کننده مجموعه مستند «همسایه‌های خوب» که این روزها از شبکه دو سیما در حال پخش است، با اشاره به موضوع این مستند، با بیان اینکه عده ای از مردم به لحاظ مالی تحت فشار هستند، گفت: بسیاری از ما نمونه این افراد را در اطرافمان دیده و می‌بینیم و حتی در این شرایط قرار گرفته ایم. در حقیقت «همسایه‌های خوب» این امکان را می‌دهد که هر کدام از ما قصه زندگی کسانی را بشنویم که در همین شرایط سخت یاد گرفته‌اند با کارهای هرچند ساده اما بزرگ حال خود و دیگران را خوب کنند.  

تهیه‌کننده «همسایه‌های خوب» تاکید کرد: در حقیقت این مجموعه مستند تلاش کرده است از آدم‌هایی که در شرایط سخت به دنبال ایجاد امید در جامعه هستند، الگو بسازد.   

شامحمدی یادآور شد: تلویزیون به دلایل متعدد از جمله شرایط مالی پروژه‌ها و خروجی که انتظار دارد، مستندسازان را در شرایطی قرار می‌دهد که به جای ساخت فیلم مستند و مستند تلویزیونی، برنامه تلویزیونی تولید کنند که در مواردی هم بی‌کیفیت از آب در می‌آید، اما در این مجموعه مستند نه به لحاظ مالی بلکه حمایت مدیران سازمان سینمایی سوره شرایطی فراهم شد که ما با جمع کردن بچه‌های کار درست، بعد از مدت‌ها یک مجموعه مستند تلویزیونی با استانداردهای خوب بسازیم و بتوانیم آن را از شبکه دو سیما به پخش برسانیم.    

اغلب مدیران ما در تلویزیون فیلم مستند را نمی شناسند

وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا مدتی‌ است به ندرت شاهد پخش مستندهایی باکیفیت مناسب از تلویزیون هستیم؟ عنوان کرد: متاسفانه اخیرا شاهد تولید مستندهای بعضا بی‌کیفیت در تلویزیون هستیم؛ البته من کاری با تک استثناهایی که وجود دارد و همچنین آثاری که با دغدغه شخصی و یا در نهادهای بیرون از تلویزیون کار شده است، ندارم بلکه بحث من تولیدات مستند در شبکه‌های مختلف تلویزیونی است.   

این مستندساز توضیح داد: یکی از اصلی‌ترین دلایل این اتفاق، این است که اغلب مدیران ما در تلویزیون فیلم مستند را نمی شناسند؛ یعنی تفاوتی برای فیلم مستند، تاک‌شو، برنامه زنده رئالیتی‌شو، مستند تعاملی و … قائل نیستند و شاید بتوان گفت این عزیزان به همه مجموعه‌هایی که آیتم نمایشی نداشته باشد، مستند می‌گویند. پس زمانی که دانش و شناخت کافی از ساختار سینمای مستند و تاثیر آن وجود ندارد، نباید بیشتر از این انتظار داشت.   

مواجهه با یک واقعیت تلخ در تلویزیون

شامحمدی یادآورشد: چند سال قبل به اصرار یکی از مدیرانی که فیلم مستند را می‌شناخت یک مجموعه مستند برای ساخت به پُربیننده‌ترین شبکه تلویزیونی پیشنهاد دادم. زمانی که به شورای طرح و برنامه رسیدیم، دوستان به من توضیح دادند که در این جلسه حدود ۱۲ تا ۱۳ نفر حضور دارند و همگی طرح را خوانده‌اند اما من باید طرح را ارایه دهم تا دوستان سوالاتشان را مطرح کنند. در جلسه نزدیک به پنج دقیقه درباره اینکه در این پروژه چه کاری قرار است انجام بدهم، ایده‌ام چیست و خروجی چه می‌شود، توضیح دادم. همان ابتدای جلسه از من خواسته شد سوالات دوستان را یادداشت کنم اما زمانی که سومین نفر سوالش را پرسید دیگر چیزی ننوشتم. مدیر جلسه به من گفت اگر یادداشت نکنم به مشکل برمی‌خورم اما به ایشان پاسخ دادم من به احترام دوستان به سوالاتشان گوش می‌کنم اما این عزیزان حتی نمی‌دانند فیلم مستند چیست و همه درباره یک برنامه تلویزیونی نازل با من صحبت می‌کنند. اگرچه در این جلسه عزیزان ناراحت شدند اما این واقعیت تلخی‌ است که با آن مواجه شدم و این وضعیت ما در تلویزیون است.   

تهیه‌کننده «همسایه‌های خوب» گفت: بعضا اتفاق افتاده است که برخی از عزیزان در تلویزیون به من گفته‌اند همان چیزی که فکر می‌کنم تاثیرگذار و درست است، بسازم اما پس از آنکه به مرحله بعد، یعنی برآورد بودجه رسیدیم، بودجه فیلم مستند را هم‌اندازه برنامه‌های تلویزیونی نازل، برآورد کردند و ارزش خاص‌تری برای فیلم مستند تلویزیونی قائل نشدند.

در حقیقت با این برآوردها و بودجه های پیشنهادی تلویزیون با احتساب مالیات و بیمه برای مستندساز پولی باقی نمی‌ماند و همین اتفاق باعث می‌شود مستندساز به سمت تلویزیون نیاید. شاید بتوان گفت کسانی که در تلویزیون کار می‌کنند یا به دلیل رفاقت با دوستانشان است که حضور دارند یا مستندسازان تازه‌کاری هستند که تجربه ساخت برنامه تلویزیونی را دارند و حالا می‌خواهند مستند بسازند. پس حاضراند با بودجه‌های پیشنهادی کار کنند.   

به گفته وی، مجموع هزینه نکردن و نداشتن دانش و تجربه برای ساخت مستند تبدیل به خروجی بی‌کیفیت و کم‌مخاطب شده که متاسفانه این اتفاق در تلویزیون رخ داده است.   

انتهای پیام