رسانه‌ها قبل و بعد از بحران چه کنند؟
یکی از اساتید علوم ارتباطات درباره‌ی استانداردهای اطلاع‌رسانی پس از بحران در رسانه‌ها صحبت می‌کند و با اشاره به عملکرد رسانه‌های غربی در این زمینه، بر لزوم رعایت اخلاق رسانه و پرهیز از ایجاد تشنج و جو روانی در روزنامه‌نگاری بحران تاکید دارد.
امیدعلی مسعودی ـ استاد علوم ارتباطات ـ در گفت‌وگویی با ایسنا به یک اشتباه فاحش در روزنامه‌نگاری بحران اشاره دارد و آن اینکه «وقتی بحران اتفاق می‌افتد، می‌گوییم حالا باید چکار کنیم؛ در صورتی که مدیریت بحران همیشه قبل از بحران ساماندهی می‌شود. اگر این ساماندهی از قبل انجام شده باشد، وقتی بحران اتفاق می‌افتد، روزنامه‌نگار می‌داند باید چکار کند، روابط عمومی وظایف خودش را می‌داند و مسوولان هم می‌دانند چکار کنند.»
او در این زمینه تصریح می کند: «وقتی آموزش لازم برای روزنامه‌نگاری بحران را ندیده‌ایم و این استانداردها را نداریم، می‌شود مثل قضیه متروپل آبادان که مسوولان دچار ضد و نقیض‌گویی شده و خبرنگاران سردرگم می‌شوند؛ مردم هم مصیبتشان چند برابر می‌شود. موضوعی که می‌توانست با هزینه بسیار کمتری مدیریت شود، افکار عمومی را خیلی متشنج کرد. در مورد سیل هم همین مصیبت را داریم، مسوولان ما به جای اینکه قبل از وقوع رویداد پشت میزشان برنامه‌ریزی کرده باشند، بعد از رویداد داخل صحنه می‌آیند و می‌خواهند مدیریت کنند.»
او با بیان اینکه ما درباره‌ی بحران آموزش ندیده‌ایم، سیل و زلزله را یک پدیده تماشایی می‌دانیم و سواد رسانه‌ای‌مان در این حوزه خیلی پایین است، درباره‌ی وظایف رسانه‌ها قبل از وقوع بحران، خاطرنشان کرد: «در قضیه سیل اخیر که در برخی شهرها اتفاق افتاد، روزنامه ها، خبرگزاری‌ها و صدا و سیما باید از قبل این جریان را توضیح می‌دادند که سیل به صورت ناگهانی می‌آید، بنابراین در کنار رودخانه و اماکنی که احتمال سیل هست، نباید حضور داشته باشیم. اگر این اطلاع رسانی درست انجام می‌شد، خسارت‌ها کمتر بود. پس بخشی از روزنامه‌نگاری بحران، قبل از وقوع رویداد است؛ هم از نظر مدیریتی و هم از نظر آماده کردن مردم که چگونه بتوانند با بحران روبرو شوند.»
مسعودی با تأکید بر اینکه مطالبه‌گری، آموزش و دستورالعمل‌های پیشگیری و امدادرسانی باید در دستور کار سردبیران قرار بگیرد، گفت: مدیریت افکار عمومی کار بسیار مشکلی است که فقط رسانه‌ها می‌توانند از پس آن بر بیایند. ما باید از سردبیران روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها بپرسیم، اگر یک آتش سوزی یا زمین لرزه در تهران اتفاق بیفتد، افکار عمومی را آماده کرده‌اید که باید در مواجهه با این بحران چه کار کنند؟ در غیر این صورت می‌شود مثل زلزله ای که چند سال قبل در تهران اتفاق افتاد، همه ریختند در خیابان و نمی‌دانستد چکار کنند. مردم باید بدانند با هر بحرانی باید چگونه مواجه شوند. هیچوقت به مردم یاد ندادیم در سیل چطور به یکدیگر کمکم کنند و یکدیگر را نجات دهند. باید این آموزه‌ها را به شهروندان بدهیم. کشور ما در منطقه خشکی است که هر سال احتمال دارد سیل اتفاق بیفتد. باید به مردم اطلاع‌رسانی شود در مسیر رودخانه‌ها ساخت و ساز نکرده و در ایامی که احتمال سیل وجود دارد، به نقاط پر خطر نروند. حتما باید سدهایی انحرافی هم زده شود تا شهرها آسیب نبینند.
این استاد ارتباطات درباره اینکه استانداردهایی که پس از بحران باید در رسانه‌ها برای مخابره اخبار حوادث رعایت شود چیست؟ و اینکه خبرنگاران برای مراقبت از جو روانی جامعه در شرایط بحران باید چگونه عمل کنند؟ گفت: عملکرد رقبایمان در غرب را مثال می‌زنم؛ مثلا در آتش‌سوزی اخیری که در آمریکا اتفاق افتاد، خبرنگاران می‌دانند که صحنه‌های ناراحت‌کننده مثل سوختن خانه‌ها را نباید نشان دهند تا شهروندان دچار آسیب روحی و روانی نشوند. اگر به فیلم و عکس‌های آتش سوزی نگاه کنید، آتش سوزی را از دور نشان می‌دهند. نهایتا هواپیماهایی که پودر ضد آتش می‌پاشند را نشان می‌دهند تا در مردم ایجاد امیدواری کنند.
مسعودی در ادامه مطلب بالا گفت: در این کشورها معمولا بعد از اینکه چند روزی از حادثه گذشت، شهروندخبرنگاران و نه رسانه‌های رسمی، عکس‌هایی از عمق فاجعه را منتشر می‌کنند. اما معمولا خبرگزاری‌های رسمی سعی می‌کنند در جریان بحران، صحنه‌هایی که باعث خدشه‌دار شدن افکار عمومی می‌شود را ضبط نکنند یا اگر ضبط کردند، پخش نمی‌کنند. ولی متاسفانه ما این مساله را در ایران رعایت نمی‌کنیم و گاهی صحنه‌های تراژیکی را نشان می‌دهیم؛ البته این صحنه‌ها را من اغلب در شبکه‌های اجتماعی دیده‌ام و در رسانه‌های رسمی به ندرت دیده شده است.
انتهای پیام
منبع:خبرگزاری ایسنا
