چرا تلویزیون بی ستاره شده؟

محمدجواد موحد ـ تهیه‌کننده سریال اپیزودیک «تازه وارد» ـ که پخش آن از شبکه سه سیما به پایان رسیده است، در گفت و گویی با ایسنا، درباره اقبال مخاطبان به تولیدات شبکه نمایش خانگی و اینکه آیا پرداختن به موضوعات روز می‌تواند از دلایل این اقبال باشد؟ اظهار کرد: اگر اقبال به شبکه نمایش خانگی بیشتر شده، بدین دلیل نیست که حرف مردم را می‌زند. این اتفاق شاید در یک یا دو اثر از کارهای درجه یک این مدیوم رخ داده باشد، اما می‌توانم ۱۰ اثر نام ببرم که در یک یا دو سال اخیر برای شبکه نمایش خانگی ساخته شده و این پرسش جدی را برای تماشاگر به وجود آورده است که ما کجای این زندگی‌ها هستیم؟ به عقیده من اینکه شبکه نمایش خانگی برای مردم جذاب است، شاید بدین دلیل است که حس می‌کنند بهای بیشتر به آن‌ها داده می‌شود و می‌توانند ستاره‌های سینما را در خانه خود ببینند.  

هنوز تلویزیون می‌تواند جای بهتری برای حرف‌های اثرگذار باشد

تهیه‌کننده «تازه وارد» صحبت هایش درباره دلایل گرایش بینندگان به تولیدات شبکه نمایش خانگی را اینگونه ادامه داد: بازتر بودن فضای محتوایی، نوع پوشش بازیگران و شوخی‌هایی که تلویزیون به عنوان رسانه ملی از آن منع شده، از جمله دلایل ارتباط بیشتر مخاطب با این رسانه است. از سوی دیگر افراد می‌توانند هر زمان که بخواهند سریال‌های شبکه نمایش خانگی را دنبال کنند. به ویژه اگر نخواهند بچه‌هایشان پای این آثار بنشینند اما در تلویزیون چنین قابلیتی وجود ندارد.  

موحد در عین حال تاکید کرد: نباید فراموش کرد که هنوز اگر سریالی ۲۰ تا ۲۵ درصد در تلویزیون بیننده داشته باشد، یعنی چهار تا پنج میلیون نفر آن را تماشا می‌کنند و این رقم بیشتر از تعداد مخاطبان برنامه های شبکه نمایش خانگی است که پربیننده‌ترین اثرش دو میلیون دنبال‌کننده دارد. هنوز تلویزیون می‌تواند جای بهتری برای حرف‌های اثرگذار باشد؛ چراکه مخاطب فراگیر دارد. البته این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که به زندگی افراد جامعه نزدیک شود.

این تهیه کننده درباره ی ظرفیت های تلویزیون نیز گفت: اگر ظرفیت آنتن درست دیده شود، به نظر می‌رسد هنوز سریال‌سازی در تلویزیون می‌تواند تاثیرات دقیق‌تری بر جامعه بگذارد؛ چراکه پُربیننده‌ترین آثار تلویزیون مانند سریال «گاندو» که ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر آن را دنبال می‌کردند و «نون خ» که به واسطه نزدیک بودن زندگی کاراکترها به زندگی مردم عادی تا ۸۰ درصد بیننده داشت، قابل مقایسه با پربیننده‌ترین اثر شبکه نمایش خانگی هم نیست.

ممنوع‌التصویری و یا ممنوع‌الصدایی برخی از هنرمندان در تلویزیون

این تهیه کننده در ادامه درباره نقاط ضعف سریال های تلویزیون چنین اظهار کرد: سختی‌های کار در تلویزیون، اقتضائات آن است که حتما باید آن را در نظر گرفت. یکی از این موارد ممنوع‌التصویری و یا ممنوع‌الصدایی برخی از هنرمندان است که قطعا روی انتخاب بازیگران یک سریال اثر می‌گذارد.

وی با اشاره به ساخت سریال «تازه وارد»، از دشواری های ساخت سریال اپیزودیک در تلویزیون گفت و توضیح داد: یکی از مشکلات کارهای اپیزودیک ۴۰ تا ۵۰ دقیقه‌ای این است که قصه‌های سه پرده‌ای تبدیل به دو پرده می‌شوند.

موحد در ادامه مطرح کرد: قصه سریال‌هایی که اپیزودیک نیستند، شامل یک سوم اول، میانی و نهایی است که بخش نهایی آن به نتیجه‌گیری ختم می‌شود، اما در کارهای اپیزودیک به قدر کافی نمی‌توان به بخش میانی پرداخت و طبیعتا ما نیز در «تازه وارد» متوجه می‌شدیم که این پرش ممکن است مخاطب را اذیت کند؛ چراکه یک سوم میانی را که باید تماشا می‌کرده، ندیده است اما اقتضای کار در «تازه وارد» این بود.

تهیه‌کننده «تازه وارد» ادامه داد: البته بهتر است بگویم توان ما نرسید و شاید افراد باتجربه می‌توانستند قصه‌ها را به گونه‌ای تعریف کنند که مخاطب کمتر از پرش زمانی اذیت شود. از سوی دیگر باید این نکته را ذکر کنم که ما نمی‌توانستیم پایان سریال را رها کنیم، بلکه باید قصه هر قسمت تمام می‌شد. پس مجبور بودیم پرش را ایجاد کنیم. همچنین تجربه ساخت «تازه وارد» باعث شد تمهیدی برای سریال جدیدمان بیندیشیم که اگر قصه‌ای پتانسیل این را داشت که بتوان کامل درباره آن حرف زد، دست خودمان را نبندیم و آن را در چند قسمت بسازیم.

اغلب سریال‌ها مشکل آوردن ستاره را دارند

موحد در بخش دیگری از گفت و گو با ایسنا درباره مشکلات انتخاب بازیگران برای آثار اپیزودیک، عنوان کرد: به عقیده من اولین مشکلی که گریبان کارهای تلویزیونی را برای انتخاب بازیگران گرفته، این است که به دلیل فضاسازی‌ها، ستاره‌های سینما و یا سلبریتی‌ها بسیار کمتر در آثار تلویزیونی ظاهر می‌شوند. «تازه وارد» بعد از سریال «حکم رشد» روی آنتن رفت؛ سریال ۳۰ قسمتی که به لحاظ پروداکشن قوی بود و تهیه‌کننده مطرحی داشت اما شاید سلبریتی به معنای عرف نداشت. هرچند آثار انگشت‌شماری مانند «زیرخاکی» پیدا می‌شود که ژاله صامتی و پژمان جمشیدی بازیگران اصلی آن هستند، اما اغلب سریال‌ها مشکل آوردن ستاره را دارند و اگر این مساله را مشکل فرض کنیم، مختص سریال «تازه وارد» نبود.  

وی ادامه داد: مسایل مالی، دومین مشکلی‌ است که منِ تهیه‌کننده برای آوردن بازیگر با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنم. ما در تلویزیون با دستمزدهایی کار می‌کنیم که می‌توان چهار تا پنج برابر آن را با همان میزان کار و حتی ساده‌تر و آسان‌تر در شبکه نمایش خانگی به دست آورد و این مساله قطعا تاثیرگذار است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ما با یک بازیگر که ستاره تلویزیون است، برای حضور در «تازه وارد» صحبت کردیم و قبول کرد که بازی کند اما برای دستمزد خود رقمی را مطرح کرد که پول تولید کل اپیزود بود. یعنی به عنوان مثال اگر پول تولید یک اپیزود ۲۰۰ میلیون تومان است، او به همین میزان، دستمزد می‌خواست.  

نمی توان به بازیگران خرده گرفت

تهیه‌کننده «تازه وارد» با بیان اینکه اکثرا بازیگران دوست دارند اگر در سریالی کار می‌کنند، نقش اصلی داشته باشند و هرشب روی آنتن باشند، گفت: بازیگران این‌گونه هم دیده می‌شوند و هم می‌توانند توانایی‌های خود را به رخ بکشند. به همین دلیل بابت این موضوع نمی‌توان به آن‌ها خرده گرفت و حتی شاید بتوان گفت خواسته آن‌ها منطقی است. این مورد نیز جزو دلایلی بود که باعث شد ترمز آمدن بازیگران مطرح‌تر در «تازه وارد» کشیده شود، اما باید بگویم من از تیم بازیگران واقعا راضی بودم و فکر می‌کنم گروه تهیه و کارگردانی نمره قبولی می‌گیرند.  

موحد افزود: اگرچه کمتر کسی به این موضوع فکر می‌کند اما برای یک بازیگر اسم کارگردان از منظر هنری و اسم تهیه‌کننده از منظر اجرایی و مالی بسیار اهمیت دارد و این چهارمین دلیلی است که ممکن است یک بازیگر چهره کمتر حاضر شود با گروه‌های جوان و کمتر شناخته شده همکاری کند.  

علت‌های اختلاف دستمزد بازیگران در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی

وی درباره علت‌های اختلاف دستمزد بازیگران در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی مطرح کرد: به عقیده من تلویزیون باید روی هزینه‌کرد کارهایش دقت بیشتری به خرج دهد. در حقیقت میزان رشدی که سریال‌های تلویزیون به ازای هر دقیقه دارد با میزان تورمی که در ۶ سال اخیر داشتیم، همخوانی ندارد. به عنوان مثال اگر هزینه ساخت سریال در سال ۹۴ ، دقیقه‌ای سه میلیون تومان بود، در حال حاضر ۱۰ میلیون برای آن باید هزینه کرد. این مساله نشان می‌دهد همه ابعاد تولیدی چند برابر شده است. از سوی دیگر در شبکه نمایش خانگی برای آثار به صورت غیرمعقول هزینه می‌شود، یعنی اگر اثری را می‌توان با یک رقم معقول ساخت در شبکه نمایش خانگی آن را با سه برابر رقم معقول می‌سازند. همزمانی این دو اتفاق و گره خوردنشان با یکدیگر فاصله بین شبکه نمایش خانگی و تلویزیون را زیاد می‌کند و باعث اختلاف زیاد دستمزد بازیگران و عوامل نیز می‌شود.

تهیه‌کننده «تازه وارد» ادامه داد: ما در سریال «تازه وارد» دستیار فیلمبرداری داشتیم که با وجود آنکه با ما قرارداد داشت و بدون هیچ مشکلی مشغول کار بود با پیشنهادی از شبکه نمایش خانگی که به لحاظ مالی به مراتب بهتر از «تازه وارد» بود، مواجه شد و کار را رها کرد. این اتفاق برای برخی دیگر از دستیاران در سریال ما رخ داد و مجبور بودیم تغییراتی ایجاد کنیم. در حال حاضر شاید بتوان گفت این اتفاق منطقی‌ است؛ چراکه زندگی یک فرد جنبه‌های مختلفی دارد که برای انجام یک کار باید این جوانب را در نظر بگیرد.  

بهتر است تلویزیون خود را به منطق تولید نزدیک کند

موحد تاکید کرد: برای کم کردن این فاصله بهتر است تلویزیون خود را به منطق تولید نزدیک کند و همچنین قوه نظارتی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد. چراکه اساس پرداخت این دستمزدها حداقل برای منِ تهیه‌کننده مشخص نیست. از سوی دیگر به عقیده من اختلاف دستمزدها تنها به تلویزیون ضربه نمی‌زند، بلکه روی فیلم سینمایی هم اثر می‌گذارد و اینگونه است که آثاری ساخته می‌شوند که حتی از بازیگر چهره بهره‌مند نیستند.  

کم و کاستی های «تازه وارد»

وی در ادامه درباره ی بازخوردهایی که از سریال اپیزودیک «تازه وارد» به دست آمده، با اشاره به اینکه هرچه از پخش این اثر در تلویزیون گذشت بازخوردها مثبت‌تر شد، بیان کرد: این مساله نشان می‌دهد ما تا حدودی موفق شدیم مخاطب را با موضوعی که بدان پرداختیم، همراه کنیم اگرچه نمی‌توان در هر اثری کم‌وکاستی‌های فیلمنامه و تولید را نادیده گرفت.  

این تهیه کننده با بیان اینکه «تازه وارد» تلاش کرد محیطی را برای طرح بحث و گفتگو درباره موضوع سریال یعنی فرزندآوری و شاید جمعیت باز کند، گفت: «تازه وارد» موجب شد گفتگو درباره مساله پیری جمعیت بیشتر شود و گواه آن صحبت‌هایی‌ است که در فضای مجازی درباره این سریال اتفاق افتاده است. هرچند این گفتگوها همراه با نقدهایی به سریال باشد، اما این موضوع برای من قابل تامل و خوشحال‌کننده بود.

ساخت سریالی با موضوع اقتصادی

تهیه‌کننده «تازه وارد» با اعلام این خبر که باشگاه فیلم سوره برای آنکه محوریت ساخت سریال اپیزودیک را با موضوعات محوری حفظ کند، ساخت یک سریال ۲۰ اپیزودی با موضوع اقتصادی را در دستور کار قرار داده است، بیان کرد: متن اولیه این طرح نوشته و مذاکرات اولیه با دوستان صداوسیما انجام شده است. البته این سریال تفاوتی‌هایی در تولید با «تازه وارد» خواهد داشت از جمله آنکه ممکن است یک داستان را در سه اپیزود تعریف کنیم تا فیلمساز هم تجربه بیشتری در پشت صحنه کسب و خود را پیدا کند.  

موحد در پایان تاکید کرد: یکی از اهداف مهم ساخت سریال‌های اپیزودیک پرورش نیروی متخصص است. به همین دلیل باید با نهادی همکاری داشته باشیم که این مساله برایش اهمیت دارد. خانه تولیدات جوان صداوسیما در حال حاضر هم‌هدف ما در این حوزه است و ان شاءالله سریال جدید خود را مجددا با این نهاد جلو می‌بریم.  

انتهای پیام