ناک اوت نشریات مکتوب در عصر دیجیتال

این روز یادآور تلاش مستمر و زحمت مداوم جمع بزرگی از کارگران، صنعتگران و هنرمندان و در یک جمله وامدار تلاش بزرگمردان فرهنگ ایران زمین است.

شاید امروز که به صندلی خود تکیه داده‌ایم و مشغول دیدن مطالب مختلف در میان پایگاه‌های اینترنتی هستیم، به باعث و بانی این اتفاق تا به حال فکر نکرده‌ایم، نیندیشیده‌ایم که اگر چاپ نبود چگونه دانش‌ها منتقل می‌شد.

چاپ یعنی استمرار دانایی و زندگی، یعنی حیات، پویایی و تحرک، فکر اینکه در نبود چاپ جامعه با چه مشکلاتی روبه‌رو می‌شود غیرقابل تصور است.

اما متاسفانه با پیشرفت تکنولوژی، امروز این صنعت در مسیر افول و فراموشی قرار گرفته، مسیری که خیلی سریع درحال پیمایش آن است.

امروز در عصری که تمام کارها در یک گوشی و یا لبتاب درحال انجام است، دیگر نشریات مکتوب، کتاب‌ها و … به طور فیزیکی جایی در کنار مردم ندارند و همه از نسخه‌های الکترونیک آن استفاده می‌کنند.

اما قطعا تاثیرگذاری مطالب مکتوب بسیار بیش‌تر از مطالبی است که در میان انبوه اطلاعات در بستر فضای مجازی به چشم می‌خورد، گاها عکس صفحه نخست یک روزنامه می‌تواند تا سالیان سال به دلیل آن جلوه‌های جذابی که دارد در یادها بماند، اما هیچ‌گاه یک اثر الکترونیکی از این قابلیت برخوردار نیست.

از همین روی خبرنگار ایسنا به گفت‌وگو با برخی از پیشکسوتان رسانه‌های مکتوب استان قم پرداخته و در تلاش است علت اصلی این افول نشریات مکتوب را جویا شود.

صنعت چاپ و نشر گرفتار انحصار و قوانین سخت است

هادی دریس فعال رسانه ای در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایسنا در قم، با اشاره به اینکه سال‌هاست که روزنامه‌ها و نشریات نقش حافظه تاریخی شهرها و میهن را ایفا می‌کنند، اظهار کرد: با روزنگاری که نشریات محلی از وقایع و اتفاقات تلخ و شیرین شهرها در قالب اخبار نشر و چاپ می‌کنند یک آرشیو قوی و روزانه از رویدادهای همان گستره را ایجاد می‌شود.

وی با بیان اینکه به عنوان نمونه اگر به آرشیو روزنامه‌های یکی دو دهه منتشر شده و یا بیش‌تر رجوع کنیم به راحتی و اشتیاق خود را غرق در اتفاقات و حوادث قدیمی می‌بینیم، عنوان کرد: این اتفاق حسِ خوبی به علاقه‌مندان می‌دهد که در ایام الله دهه فجر شاهدیم که روزنامه‌های اوایل انقلاب که جزئی‌ترین رخدادهای سال‌های انقلاب را درون خود ثبت و ضبط کرده است به زیبایی تمام رخ نمایی می‌کند.

مدیرمسئول روزنامه منطقه‌ای اقتصاد آینده با اشاره به اینکه شاید گفته شود که در چهاردهه قبل چون فضای مجازی نبوده است بالطبع مردم از روی اجبار سراغ نشریات می‌رفتند و الان کارکرد خود را از دست داده است، مطرح کرد: این موضوع شاید ظاهرا منطقی باشد ولی به نظر شخصی بنده اینطور نیست؛ چراکه سال‌هاست که سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به محض انتشار یک نشریه، نسخه‌ای از آن را در حافظه مکتوب ایرانیان نگهداری می‌کنند که بهترین دلیل بر رویه تاریخ نگاری نشریات است.

وی با بیان اینکه نکته مهم دیگری که در اعتبار نشریات مکتوب وجود دارد اصالت و جایگاهی است که در نزد مردم دارد، خاطرنشان کرد: ظرفیت رسانه‌های مکتوب به حدی است که حتی یک تصویر از صفحه نخست آن در بستر فضای مجازی می‌تواند یک غوغایی به پا کند که در گستره خیال هم نباشد و این ریشه در باورپذیری و اعتماد مردم به نشریات دارد.

دریس ادامه داد: در پراکندگی اخبار فیک، دروغین و… این روزنامه و نشریات مکتوب هستند که در این پهنای عظیم فضای مجازی بدون هیچ استدلال یا کنکاشی توسط مردم باور می‌شوند.

وی افزود: بارها شاهد بوده‌ایم که قبل از اینکه نسخه فیزیکی روزنامه یا نشریه به دست مردم برسد تاثیرگذاری نسخه مجازی رسانه مکتوب با سرعت عجیب دست به دست شده است و به تعبیر دیگر این فضای مجازی موجب افزایش سرعت خبرپراکنی نشریات و روزنامه‌ها شده است.

مدیرمسئول روزنامه منطقه‌ای اقتصاد آینده با اشاره به اینکه جامعه امروز دنیای انفجار اطلاعات و فضای مجازی است، تصریح کرد: در این شرایط شاید عجیب باشد که دکه‌های روزنامه فروشی یکی از مکان‌هایی است که هر شهروندی که از کنار آن عبور می‌کند بی درنگ دقایقی را به تناسب ذوق و اشتیاق خویش تیترخوانی می‌کند و از این کار لذت هم می‌برد که این رفتار ریشه در تار و پود شکل گیری و اصالت نشریات مکتوب دارد.

وی اضافه کرد: حتی روزنامه تاریخ گذشته یا باطله که استفاده پوششی برای مردم دارد نیز مورد اشتیاق و علاقه مردم است و با تیترخوانی از این نشریات تاریخ گذشته لذت می‌برند.

دریس با بیان اینکه صنعت چاپ و نشر ما متاسفانه گرفتار انحصار و قوانین سخت است، یادآور شد: این موضوع موجب بی‌رونقی یا به روزرسانی کیفیت چاپ شده است به طوری که اگر فردی بخواهد به اندازه نیاز خود به این صنعت ورود کند در مراکز استان‌ها باید حداقل 10 فرم دستگاه چاپ تهیه کند که میلیاردها تومان هزینه دارد و این در حالی است که با نصف این دستگاه‌ها خیلی از جوان‌های خوش ذوق می‌توانند چاپخانه ایجاد کنند و به رونق این صنعت و اشتغال کمک کنند که امیدوارم ستاد تسهیل کسب و کارها به شکستن این انحصار کمک کند.

فضای مجازی می‌تواند بستر رونق رسانه‌های مکتوب باشد

علی‌نقی شهیدی پیشکسوت روزنامه نگاری در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایسنای قم، اظهار کرد: اگر در سطح بین المللی بررسی کنیم، روزنامه‌های مطرح دنیا مانند نیوز ویک، گاردین و… در دنیا بعد از ظهور و بروز فضای مجازی حتی تیراژشان بیش‌تر نیز شده است.

وی با بیان اینکه این موضوع تنها مختص اروپا نبوده و در کشورهای خاورمیانه نیز صدق می‌کند، مطرح کرد: علت اصلی آن نیز این است که گردانندگان فضای مجازی و کانال‌های خبری به دلیل پرمحتوا بودن رسانه‌های مکتوب از آن‌ها تغذیه می‌شوند.

این پیشکسوت رسانه در قم ادامه داد: بنابراین فضای مجازی نه تنها نمی‌تواند باعث ازبین رفتن رسانه‌های مکتوب باشد بلکه می‌تواند باعث تقویت آن باشد.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه در رسانه‌های مکتوب افراد متخصص رسانه‌ای کم داریم، عنوان کرد: دادن امتیازهای مختلف و بی در و پیکر بودن ورود به عرصه رسانه و خبرنگاری و همچنین عدم ارزیابی افراد شاغل در این حرفه، یکی از علت‌های اصلی کاهش رغبت نسبت به رسانه‌های مکتوب شده است.

شهیدی با بیان اینکه باید صلاحیت حرفه‌ای و علمی ورود به کار رسانه‌ای سنجیده شود، خاطرنشان کرد: متاسفانه حتی در ارشاد نیز آگهی‌ها به طور مساوی میان نشریات تقسیم می‌شد و اصلا ملاکی به عنوان فعالیت حرفه‌ای در این تقسیم بندی‌ها موثر نبود.

وی با اشاره به اینکه تولید محتوای تخصصی نیز باید ارزیابی شده و نباید از هر متن و مطلبی به عنوان گزارش و خبر یاد شود، تصریح کرد: به دلیل رها شدن این صنف، متاسفانه فضای رسانه‌ای استان به محل بی در و پیکری تبدیل شده است.

این پیشکسوت روزنامه نگاری با بیان اینکه متاسفانه متولی کارشناس، عالم، دانا و باسواد برای این مجموعه در قم نداریم، یادآور شد: اگر بخواهیم کار رسانه در قم به روال سابق بازگردد در ابتدا باید مدیران رسانه‌های مکتوب پالایش شوند.

وی افزود: در این پالایش غیر از سواد حرفه‌ای و اخلاق حرفه‌ای موضوع آرمان گرایی نیز اهمیت بسیاری دارد چراکه مدیرمسئولان باید بدون نگاه کاسب کارانه به دنبال رفع مشکلات جامعه باشند.

شهیدی با اشاره به اینکه متاسفانه باورهای متعالی برای اصلاح امور را در برخی از مدیرمسئولان وجود ندارد، بیان کرد: متاسفانه بسیاری از نشریات کپی کار شده‌اند و حتی قوانین کپی را نیز رعایت نمی‌کنند.

وی با بیان اینکه معضلات در این عرصه شدید و زیاد است که باید برای آن فکر اساسی شود، ابراز کرد: خود رسانه درآمد آن چنانی ندارد و افرادی که در این حوزه ورود پیدا می‌کنند بیش‌تر باید افراد منتقد و مطالبه‌گر باشند.

ماندگاری نشریات مکتوب در ذهن‌ها بیش‌تر است

سید محمدحسین دریاباری مدیر مسئول روزنامه گویه نیز در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار ایسنای قم، با اشاره به اینکه صنعت چاپ یکی از موضوعات مهم و تاریخی است، اظهار کرد: بشر برای اینکه فرهنگ، افکار، اندیشه‌ها و خاطرات خود را به نسل‌های بعدی واگذار کند از خط  استفاده کرد و برای رساندن آن به تمام نقاط جهان به صنعت چاپ روی آورد.

وی با بیان اینکه این صنعت، در طول تاریخ دچار فراز و فرود بوده است، مطرح کرد: صنعت چاپ در جهان در یک شغل تبدیل شده و امروزه میلیون‌ها نفر درگیر آن هستند.

مدیرمسئول روزنامه گویه با اشاره به اینکه در کشورهای غربی با وجود تکنولوژی به صنعت چاپ و روزنامه‌های مکتوب آسیبی وارد نشده است، عنوان کرد: در کشورهای جهان سوم متاسفانه صنعت چاپ به طوری آسیب دیده که اکثر مشاغل وابسته به صنعت چاپ مانند روزنامه‌ها درحال تعطیل شدن هستند.

وی با بیان اینکه مسئولان به دنبال توسعه خواندن نیستند و امکانات چاپ مانند کاغذ و زینک بسیار هزینه‌بر است، خاطرنشان کرد: همین موضوع اصلی‌ترین دلیل افول روزنامه‌ها در این کشورهای جهان سوم است.

دریاباری با اشاره به اینکه ثبات و ماندگاری مطالب و نشریات مکتوب بسیار بیشتر از سایت‌ها و فضای مجازی است، تصریح کرد: به همین دلیل هم که باشد امیدواریم توجه به این عرصه بیش‌تر شده تا شاهد رونق مجدد آن باشیم.

انتهای پیام