عناصر خبر
| در تنظيم خبر، رکن اصلي، شناخت عناصر خبر است. بدون شناخت از عناصر خبر، کار تنظيم خبر نه تنها با مشکل مواجه خواهد شد، بلکه در صورت تنظيم نيز ابهام خبرى به‌طور برجسته‌اى ظهور خواهد کرد و خبرنگار نمى‌تواند جذابيت خبر را به‌نحو صحيح به مخاطبين ارائه دهد. شناخت عناصر خبر است که به خبرنگار کمک مى‌کند قبل از نگارش و تنظيم خبر، چگونه از اطلاعاتى که در دست دارد به‌نحو مؤثرى بهره بگيرد. خبرنگار با اين آگاهى و شناخت است که مشخص مى‌کند کداميک از اطلاعات و آگاهى‌هاى کسب شده از اهميت بيشتر و کداميک از اهميت کمترى برخوردار است و بهترين زاويه که مى‌توان خبر را نوشت کدام است. |
| عناصر خبر: ‘که؟ Who، کجا؟ Where، کي؟ When، چه؟ What، چرا؟ Why، چگونه؟ How،’ و ارزش‌هاى خبري: ‘شهرت، دربرگيري، تازگي، مجاورت، کثرت، برخورد، شگفتي’ مى‌تواند خبرنگار را در نوشتن و تنظيم خبر يارى دهد. |
| چرا؟ چگونه؟چه؟کجا؟که؟کی؟ (زمان) |
| که؟ |
| روزنامه‌نگار بايد دقيقاً بداند که چه کسي، کسانى يا چيزى در پيدايش رويداد دخالت داشته‌اند. لازم است نام، نام خانوادگى دقيق و اطلاعاتى که به مخاطبان براى شناخت وي، کمک مى‌کند براى تکميل خبر، جمع‌آورى و ارائه کند. خبرنگار بايد مشخص کند آيا لازم است نام مشخص در پاراگراف اول خبر (ليد، Lead)، گفته شود يا تنها ذکر مقام يا سمت او کافى است. در بسيارى از موارد، نام اشخاص ضرورى نيست. ذکر نام اشخاص در پاراگراف اول خبر (ليد) در صورتى جايز است که اکثر خوانندگان در روزنامه و مخاطبان ديگر رسانه‌هاى خبرى با خواندن و شنيدن نام فرد (شهرت) بتوانند قيافه و شکل آن شخص را در ذهن خود تداعى کنند. ذکر نام کوچک افراد حقيقى فقط يک‌بار در خبر جايز است. |
| عنصر ‘که’ همان‌طور که در بحث ارزش خبرى ‘شهرت’ گفته شد، صرفاً شامل ذى‌روح نمى‌شود، بلکه بى‌روح را نيز در برمى‌گيرد. در واقع عنصر ‘که’ به معناى ‘چه کسي’ يا ‘چه چيزي’ است، خواه جمله خبرى به‌صورت معلوم يا به‌صورت مجهول نگارش شود. مطابق دستور زبان فارسى فاعل يا مسنداليه در جمله مى‌تواند بى‌روح باشد، يعنى اسم، حالت فاعل پيدا کند. مانند اينکه بگوئيم ‘مدرسه‌ها باز شد’ که مدرسه‌ها فاعل جمله يا عنصر ‘که’ در خبر است. |
| مثال: که؟ (چه کسي؟) (افراد حقيقى): |
| ۱. چهار هزار کودک در سال گذشته ميلادى به اتهام ارتکاب جرايم گوناگون در دادگاه‌هاى ترکيه محاکمه شدند. |
| ۲. وزيران محيط زيست کشورهاى اروپائى در اجلاس اين هفته خود تصميم گرفتند توليد و مصرف گازهائى را که سبب آسيب ديدگى لايه اوزن مى‌شود متوقف سازند. |
| ۳. امپراطور ژاپن به مناسبت چهل و هفتمين سالگرد خاتمه جنگ جهانى دوم با انتشار پيامي، ياد قربانيان اين جنگ را گرامى داشت. |
| ۴. مأموران آگاهى تهران، سه نفر را به اتهام قتل و شرکت در يک نزاع دسته جمعي، دستگير کردند. |
| ۵. نخست‌وزير هند در ديدار با مقامات سوريه، خواستار افزايش تعداد اعضاء دائمى شوراء امنيت سازمان ملل متحد، در ناحيه آسيا شد. |
| مثال: که؟ (چه کسي) (افراد حقوقى): |
| ۱. اندونزى سرگرم بررسى خريد موشک‌هاى اسکات روسى براى تقويت ارتش براى کشور است. |
| ۲. مجلس مسلمانان انگليس از سياست‌هاى نژادپرستانه دولت اين کشور عليه مسلمانان انتقاد کرد. |
| ۳. تيم فوتبال استقلال در چارچوب مسابقات باشگاه‌هاى کشور از تيم شهردارى سارى با نتيجه يک بر صفر شکست خورد. |
| ۴. سه شرکت کامپيوترى آمريکا مشترکاً کامپيوتر جديدى را به بازار عرضه کردند که در برابر نمونه‌هاى متداول، سرعت عمل بيشترى دارد. |
| ۵. وزارت کشاورزى مقررات جديدى براى واگذارى زمين‌هاى باير به کشاورزان تدوين کرد. |
| همان‌گونه که اشاره شد عنصر ‘که’ صرفاً افراد حقيقى و حقوقى را به‌عنوان فاعل رويدادها، شامل نمى‌شود بلکه عنصر ‘که’ اشياء و به‌طور کلى بى‌روح را نيز در برمى‌گيرد. |
| مثال: که؟ (چه چيزي؟): |
| ۱. جام مارليک که چندى پيش به سرقت رفته بود در يک فروشگاه عتيقه‌فروشى پيدا شد. |
| ۲. سمينار بررسى مسائل مطبوعات به‌منظور حل مشکلات روزنامه‌نگاران امروز با سخنان وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى در هتل استقلال گشايش يافت. |
| ۳. قطار حامل مواد سوختنى در مسير تهران-اهواز از ريل خارج شد. |
| ۴. هواپيماهاى مسافرى با ۱۱۶ سرنشين در سواحل امارات سقوط کرد و ۶۰ نفر از مسافران آن کشته شدند. |
| ۵. شاهنامه خطى مربوط به قرن هشتم در موزه ايران باستان به نمايش گذاشته شد. |
| کجا؟ |
| محل رويداد در ارزش‌دهى به خبر تأثير دارد. در اکثر موارد، يک رويداد شهرى يا کشورى نسبت به يک خبر خارجى براى خواننده ارزش خبرى افزونترى دارد. براى شناخت بيشتر اين عنصر، مطالعه مجدد گفتار در مورد ‘مجاورت’ توصيه مى‌شود. |
| در هر حال محل وقوع يک رويداد را مى‌توان به‌‌صورت‌هاى مختلف نوشت: |
| – در شروع خبر: (هنگامى که محل وقوع رويداد و ارسال خبر يکى باشد): |
| مثال: کامپالا (اوگاندا) – خبرگزارى فرانسه: دبيران دبيرستان‌هاى کامپالا و حومه، به‌خاطر افزايش دستمزدها، بهبود وضع زندگي، تقليل ساعات کار و استفاده از کلاس‌هاى تخصصي، از امروز دست به اعتصاب زدند. |
| مثال: کرمان – خبرگزارى جمهورى اسلامي: طرح برق‌رسانى روستاى دارستان با اعتبارى در حدود ۴ ميليون ريال پايان يافت و مورد بهره‌بردارى قرار گرفت. |
| در رويدادهاى شهري، ذکر محل واقعه از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. بنابراين بايد آن را به‌روشنى بيان کرد. |
| مثال: تهران – خبرگزارى جمهورى اسلامي: انفجار يک بمب در نزديکى فروشگاه قدس در خيابان وليعصر چهار کشته و ۱۵ مجروح به‌جاى گذاشت. |
| کى؟ (زمان) |
| از ارزش‌هاى خبري، زمان يا تازگى خبر از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. تهيه خبر از وقايع روز يا رويدادهاى گذشته که به تازگى انتشار مى‌يابد يا با زاويه ديد جديدتر ارائه مى‌شود، جزئى از کار روزمره خبرنگاران است. |
| اگر زمان وقوع رويداد حائز اهميت است، خبرنگار بايد تازگى خبر را در همان ابتداى خبر بازگو کند. در مواقعى از وقوع رويداد گذشته است يا عامل زمان چندان اهميت ندارد از ذکر زمان رويداد در ابتداى خبر خوددار کرد. |
| مثال ۱: آموزش و پرورش تهران امروز اعلام کرد نتايج امتحانات نهائى دانش‌آموزان سال چهارم يک هفته به تأخير افتاده است. |
| مثال ۲: تصادف يک اتومبيل سوارى با کاميونى حامل مواد سوختنى در تقاطع جاده اراک-قم روز گذشته چهار کشته و سه مجروح برجاى گذاشت. |
| مثال ۳: هفته آينده تاريخ آزمون کنکور سراسرى توسط روزنامه‌هاى کثيرالانتشار اعلام خواهد شد. |
| مثال ۴: سال آينده نظام آموزشى مدارس در مقطع راهنمائى و دبيرستان به‌صورت سالى واحدى تغيير خواهد يافت. |
| مثال ۵: قرن حاضر از سوى يک مؤسسه تحقيقات سياسى در اروپا به‌عنوان قرن تشنج و درگيرى نامگذارى شد. |
| مثال ۶: ساعت ۸ و ۳۵ دقيقه و ۴۱ ثانيه بامداد روز سه‌شنبه (فردا) سال نو شمسى تحويل مى‌شود. |
منبع : ویستا
