اصول تيترنويسي
تيتر چيست – تيتر هدايتگر خواننده به سوي خبر است و ميتواند خواننده را به خواندن خبر ترغيب كند.
– تيتر جمله يا عبارتي است كه به خبر هويت ميدهد.
– مخاطب از روي «تيتر» مطالب خود را انتخاب ميكند.
تيتر نويسي كلاسيك چيست ؟
– تيتر معمولاً پس از تنظيم خبر نوشته ميشود و خبرنگار بايد قواعد تيترنويسي را بداند.
– تيتر بايد روشن، دقيق و بدون ابهام باشد و در آن از واژه‌هاي آشنا و رسا استفاده كرد.
قواعد اصلي تيترنويسي است ؟
– تيتر بايد با ليد هماهنگ باشد و مطالب ليد را به طور فشرده بيان كند.
– در تيتر تاريخي تيتر و ليد هماهنگ هستند.
«سبك ويتريني» ؟
– مردم روزنامه‌ها را با خواندن تيترهاي صفحه اول آن خريداري ميكنند و به همين دليل صفحه اول روزنامه‌ها را به سبك ويتريني و با تيترهاي درشت تزيين ميكنند. لذا در چنين روزنامه‌هايي درشتي يا كوچكي تيتر به معني اهميت رويداد است.
– سبك ويتريني در روزنامه‌نگاري، نوعي سبك خبري براي جلب مخاطبان براي خواندن و خريد روزنامه است.
چگونگي كاربرد «فعل» در تيتر نويسي
– كليد موفقيت در تيتر نويسي انتخاب فعل مناسب است.
– تيتر بايد حتي‌المقدور حاوي فعل باشد (بدون فعل، تيتر شعاري است) مگر در شرايطي كه براي خواننده ابهامي در بر نداشته باشد.
درخصوص قواعد تيتر نويسي :
– از نوشتن تيترهاي سوالي و تيترهايي با فعل منفي مگر در موقع لزوم بايد خودداري كرد.
– از شكستن واژه و تكرار كلمه در تيتر بايد خودداري كرد.
– هرچه تيتر كوتاه‌تر باشد مناسب‌تر است و براي ظاهر تيتر بايد واژه‌هاي مناسب به كار برد.
درخصوص كاربرد «حرف اضافه» در تيتر نويسي
– از آوردن حروف اضافه در ابتداي تيترها مانند «به» – «از»- «با»- «براي» بايد خودداري كرد.
ويژگيهاي تيتر :
– بيان پيام خبري به طور خلاصه و فشرده و ترغيب خواننده به خواندن «ليد»و متن «خبر»
– كمك به زيبايي صفحات روزنامه و تعيين اهميت و ارزشيابي مطالب مختلف
– در تيتر بايد زمان و فعل مشخص باشد (عنصر زمان ميتواند حذف شود) ولي فعل حتماً بايد وجود داشته باشد.
در تيترنويسي نقلي اگر «گوينده خبر» داراي اهميت درجه يك و دو باشد، در چه بخشي از تيتر جاي دارد؟
– در تيترهاي نقلي اگر گوينده خبر شخص مهمي باشد بايد در تيتر اصلي و اگر در درجه دوم باشد بايد به شكل روتيتر نوشته شود.
اجزاي «اصلي تيتر» در سبكهاي كلاسيك خبر نويسي
5 بخش 1- تيتر اصلي 2- روتيتر 3- زيرتيتر 4- خلاصه 5- ميان تيتر
تعريف «تيتر اصلي»
به تيتري كه مهم‌ترين مطلب خبر را بيان ميكند، تيتر اصلي گفته شده و در برخي خبرهاي مهم اين تيتر تنها‌ترين و مهم‌ترين تيتر است و با حروف درشت‌تر نسبت به ساير تيترها نوشته ميشود.
14 ايراد اساسي اين تيتر در چيست ؟ (مانور مشترك امريكا و اعراب در خليج فارس آغاز شد).
الف) مبهم است
ب) فعل آن مشكل دارد
ج) انتهاي تيتر نبايد نقطه گذاشت
د) ايرادي ندارد.
نكات دستوري تيتر (نقطه در تيتر)
– در انتهاي تيتر اصلي نقطه قرار نميگيرد و فقط در داخل جمله تيتر بسته به جمله‌بندي از ساير نشانه‌ها استفاده ميشود.
تعريف «روتيتر»
– تيتر اصلي بايد بدون روتيتر هم معنا داشته باشد ولي روتيتر به تنهايي معني كاملي ندارد، براي فهم بهتر روتيتر ميتوان از حروف اضافه نيز استفاده كرد.
– روتيتر نبايد فعل داشته باشد و بين روتيتر و تيتر اصلي يك رابطه دوطرفه برقرار كند. در بالاي تيتر اصلي نوشته ميشود و با حروف كوچكتر و نزديك به متن نوشته ميشود.
ساير نكات دستوري «تيتر»نويسي
در تيتر استفاده از حرف اضافه اشتباه است، اما در روتيتر استفاده از حرف اضافه اشكالي ندارد.
«تيتر» – «زيرتيتر» – «خلاصه تيتر» هر سه بايد فعل داشته باشد.
تعريف «زيرتيتر»
در صفحه اول و با حرف كوچكتر از تيتر اصلي و بزرگتر از روتيتر نوشته ميشود و داراي فعل است.
مكمل تيتر اصلي و روتيتر و گاهي مستقل از آنهاست. تيتر اصلي بايد بدون (زيرتيتر و روتيتر) هم معنا و مفهومي مستقل داشته باشد در صفحه اول و با حرف كوچكتر از تيتر اصلي و بزرگتر از روتيتر نوشته ميشود.
برخي قواعد دستوري «زيرتيتر»
زير تيتر بايستي داراي فعل باشد و در صفحه با اندازه‌اي بزرگتر از روتيتر بكار ميرود.
نام كلاسيك و تعريف «خلاصه تيتر»
– سوتيتر
– در خبرهاي بلند و طولاني كه حاوي اطلاعات زيادي است كاربرد دارد و بعد از تيتر اصلي يا زيرتيتر مي‌آيد.
– خلاصه‌اي از مطالب مهم است كه به صورت جمله‌هاي مستقل بيان ميشود و به عنوان يك عامل تنوع بخش خبر در صفحه‌آرايي نقش زيبايي را دارد.
– نام ديگر آن «سوتيتر» و با ستاره يا نقطه‌اي درشت در ابتداي جمله مشخص ميشود و در داخل كادر و يا بدون كادر مي‌آيد.
– براساس اخبار زير نوع تيتر آنرا بنويسيد :
با بهره‌برداري از فاز 5 پالايشگاه عسلويه (روتيتر)
نخستين پالايشگاه نفت ايران – قطره افتتاح شد. (تيتر اصلي)
اين پالايشگاه ظرفيت توليد روزنامه 1 ميليون ليتر بنزين و گازوييل را دارد. زيرتيتر
* اين پالايشگاه در فاز اول به 5 كشور حاشيه خليج فارس و از طرق 500 كيلومتر لوله پلاستيكي ويژه ساخت ايران بنزين و گازوييل را صادر ميكند. سوتيتر
افعال تيترها براساس تاريخ رويداد
1- اگر رويداد مربوط به گذشته باشد، فعل به صورت «ماضي مطلق» مي‌آيد.
پوتيين رييس جمهور روسيه وارد تهران شد
2- اگر رويداد مربوط به آينده باشد به صورت «مضارع اخباري» آورده ميشود.
وزير امور خارجه عراق هفته آينده به آمريكا ميرود.
3- اگر رويداد مربوط به آينده باشد از فعل مستقل (خواهد رفت) نبايد استفاده كرد.
وزير امور خارجه ايران هفته آينده به امريكا (خواهد رفت) ميرود.
الف) گزينه 1 و 2
ب) گزينه 2 و 3
ج) گزينه 1 و 3
د) گزينه 1 و 2و 3
«انواع تيتر» از لحاظ ريتم :
الف) تيتر يكنواخت – تيتر موجي – تيتر ضربه‌اي
تيتر ضربه‌اي :
ج) «تيتر ضربه‌اي» تيتري است كه : در خبرهاي هشداردهنده و امري كاربرد داشته و ضربه حرف برروي هر واژه بنشيند با واژه بعد به حركت در مي‌آيد.
مثال : رييس جمهوري در مصاحبه با c.n.b.c :
آقاي بوش مراقب باش – امريكا مزاحم ما نشود.
تعريف «تيتر يكنواخت»
الف) تيتر يكنواخت به تيتري گفته ميشود كه از لحاظ طنين و ريتم يكنواخت و فراز و نشيبي در لحن ايجاد نميكند.
مثال : جرج بوش به بغداد رفت – بغداد سقوط كرد.
تعريف «تيتر موجي»
الف)تيتيري است كه روي طول موج متغير حركت ميكند و آهنگ تيتر آن دلنشين و واژه‌هاي آن دلنشين است.
مثال : ضرب الاجل تمام شد ¬ آغاز سهميه بندي بنزين – دولت
هفته سختي در پيش است؛¬ سرد، باراني و برفي
تعريف «تيتر استنباطي»
– تيترهاي استنباطي (برداشتي) و يا استنباط صحيح تيترنويس از خبر يا مجموعه‌اي از اخبار و گزارش‌هاي خبري تلفيقي است.
– در تيترهاي استنباطي هدف نقل قول غيرمستقيم – برداشتي از مفهوم كلي يك مصاحبه، سخنراني – نتيجه كلي و نهايي يا چكيده‌اي از مجموع اخبار يا گزارش‌هاي خبري است.
– در اين نوع تيترنويسي (بينش خبرنگار – خط و مشي روزنامه – تبحر در تيترنويسي) همگي بسيار مهم هستند.
مثال :
سخنان تند رييس جمهور امريكا درباره خاورميانه، عراق و ايران
هشدار اتحاديه اروپا به حاميان طرح حمله به ايران
2- به چه دليل تيتر استنباطي زير غلط است.
مثال : جرج بوش رييس جمهوري امريكا
در عراق مي‌مانيم ……….
مثال : تحليل جرج بوش از اوضاع خاورميانه، عراق و ايران
– در تيترهاي استنباطي هيچگاه از نقل قول مستقيم استفاده نمي‌كنيم، اين‌گونه تيترها عليرغم آنكه در پايان عبارت فعل ندارد اما تيتر كلي و نامشخص به شمار نميروند زيرا مفهوم و معني آن كاملاً مشخص است.
– در تيتر نويسي استنباطي واژه‌هايي در قالب تأكيد، تحليل – رهنمود – اخطار – هشدار – تبيين – خطاب بايد در جاي خود به كار رود.
ويژگيهاي تيترهاي اقناعي
– در تيترهاي اقناعي به منظور تأثيرگذاري بيشتر از واژه‌هايي با بار عاطفي استفاده شده و در اين نوع تيتر گاهي رگه‌هاي سياسي و تبليغي گنجانده ميشود.)
– در اين نوع تيترنويسي واژه‌ها نقش حساسي در اقناع دارند و لذا استفاده از صفت در اين نوع تيتر بسيار زياد است از جمله (نظام = سيستم يا رژيم) – (موافق= مخالف) – (درگذشت = رحلت = وفات = به هلاكت رسيدن)
– چنين تيترهايي از نظر محتوا هدف‌دار و با منظور نوشته ميشوند (از جمله هدايت يا تهييج – تبليغ و برجسته‌سازي حادثه‌اي – زمينه‌سازي – ترغيب، القاء يا تبليغ يك پيام خبري)
مثال : توافق تركيه، آذربايجان و ناتو براي حمله احتمالي به ايران
توافق ايران و امريكا براي مذاكره هسته‌ايي در ژنو
تعريف «رويدادهاي دوتيتري» در خبر نويسي
– برخي از روزنامه‌ها براي آرايش صفحه اول در مورد يك رويداد يا رويدادهاي متنوع با يكديگر ارتباط دارند از سبك دو تيتر (در دو سطر) استفاده ميكنند.
– سبك دو تيتر گاهي شامل مطالب جداگانه‌اي هستند كه گاهي در برخي موارد فقط با هم اشتراك موضوع دارند.
– در دو تيتري (تيتر اول را بايد بدون فعل و تيتر دوم را با فعل زيرا به آن تحكم بيشتري ميدهد) نوشت. البته گاهي براي زيبايي نيز ميتوان هردو را با فعل خاتمه داد.
مثال : نبرد تن به تن در سربرنيتسا
جنگنده‌هاي ناتو كاخ ملوسويچ را بمباران كردند.
متكي در عراق، احمدي‌نژاد در آذربايجان
سومين ناو هواپيمابر امريكا به خليج فارس رسيد.
پيشينه ظهور سبك دو تيتري
براي نخستين بار دوتيتري‌ها در جريان جنگ متحدين با عراق موسوم به 8 «جنگ نفت» در روزنامه ابرار توسط حسين قندي مورد استفاده قرار گرفت و تا قبل از آن نيز به تيترهاي دو جمله‌اي موسوم بود.
منبع: روابط عمومی چی
