علت اشغال رادیو تلویزیون ملی ایران

به گزارش پایگاه خبری آموزشگاه رسانه، امروز ۲۲ آبان چهل و پنجمین سالروز اشغال مطبوعات و رادیو تلویزیون ملی ایران توسط دولت نظامی ارتشبد ازهاری و اعصاب کارکنان آنان و پیوستن کارکنان اداره برق تهران به جمع آنان در سال ۱۳۵۷ است.

روزنامه‌های کیهان، اطلاعات و آیندگان مطرح‌ترین روزنامه‌های ایران در پاییز ۱۳۵۷ بودند. کارکنان این رسانه‌ها در اعتراض به حضور نظامیان در دولت نظامیِ ارتشبد ازهاری تهدید به اعتصاب کردند اما قبل از شروع اعتصاب سه ماهه، مأموران فرمانداری نظامی تهران دفاتر آنها را تصرف کردند.

دولت نظامی به مدت یک هفته همه مدارس ابتدایی، متوسطه و عالی را تعطیل کرد و تعداد زیادی از نویسندگان روزنامه‌ها را دستگیر کرد. دولت ازهاری نه تنها دفاتر مطبوعات را اشغال کرد که رادیو تلویزیون ملی ایران تحت مدیریت ناصرالدین شاه‌حسینی استاد زبان و ادبیات فارسیِ دانشگاه تهران را نیز اشغال کرد و برنامه‌های این رسانه را تحت کنترل خود درآورد.

این رفتار موجب شد کارکنان رادیو تلویزیون ملی با صدور بیانیه‌ای اعلام اعتصاب کنند و از مردم هم بخواهند تلویزیون‌های خود را خاموش کنند تنها ۱۷۰ نفر از کل بیش از سه هزار کارمند این سازمان با نظامیان همراهی کردند.

تلویزیون آن روزها اعتراضات خیابانی تهران و شهرستان‌ها و مخالفت مردم با رژیم پهلوی را شایعه و بی‌اساس می‌خواند. به دنبال حاکم شدن چنین فضایی در رادیو و تلویزیون ملی، کارکنان این سازمان با صدور اعلامیه‌ها و تراکت‌های متعدد نسبت به این وضعیت اعتراض کردند و اشغال نظامی سازمان و حضور نظامیان در ساختمان‌های جام‌جم را به اطلاع مردم رساندند و این سازمان را «سازمان رادیو تلویزیون نظامی ایران» لقب دادند.

کارکنان رادیو تلویزیون همچنین در واحدهای مختلف، دست به اعتصاب زدند و بدین ترتیب همبستگی خود را با مردم و سایر اعتصابیون اعلام کردند.

در این بین برخی گوینده‌های خبر که حاضر به خواندن اخبار دروغ نبودند، دست از کار کشیدند و چند روزی مردم از تلویزیون شاهد چهره‌های ناشناس خبری و در رادیو، شنونده صداهای ناآشنا بودند اما چون اعتصاب کارکنان سازمان رادیو تلویزیون با پخش برنامه‌ها از شبکه‌های اول، دوم و بین‌المللی نمودی نداشت، کارکنان اعتصابی از کارکنان پخش خواستند تا موضع خود را نسبت به اعتصابات روشن کنند. آنان نیز که همراه با جریان انقلاب بودند، همبستگی‌شان را با همکاران و سایر کارکنان اعتصابی اعلام کردند و از پخش برنامه‌های تلویزیون از ساعت ۱۷ روز چهارشنبه ۸ آذر ۱۳۵۷ خودداری کردند.

این اتفاق موجب تماس مسوولان سازمان با کارکنان پخش برای منصرف کردن آنان از تصمیم‌شان شد اما مذاکرات به نتیجه نرسید و سرانجام از ساعت ۱۷ تا ۱۸ همان روز هیچ برنامه‌ای روی آنتن شبکه اول سیما نرفت. این اقدام موجب پیگیری‌ها و تلفن‌های متعدد مردم به سازمان شد. اپراتورهای مرکز تلفن سازمان رادیو تلویزیون به دستور و تهدید عوامل نظامی، علت پخش نشدن برنامه‌های شبکه اول را «قطع برق» اعلام کردند.

با وجودی که نظامیان تلاش زیادی کردند تا از پخش خبر اعتصاب کارکنان تلویزیون و رادیو جلوگیری کنند اما بسیاری از کارکنان سازمان به وسیله تماس‌های تلفنی با دوستان و اقوام یا از سایر طرق، مردم را از اعتصاب خود آگاه کردند.

بعد از ساعت ۱۷ و ترک محل کار توسط کارکنان پخش، خیابان جام‌جم و محوطه تلویزیون بار دیگر توسط نیروهای نظامی تازه‌نفس اشغال شد. آنان با تیراندازی هوایی کارکنان اعتصابی سازمان را از محوطه سازمان بیرون کردند. یک ساعت بعد در ساعت ۱۸، چند برنامه قدیمی بدون اطلاع قبلی و پشت سر هم توسط با همکاری نیروهای نظامی و چند نفر از کارکنان فنی رادیو تلویزیون روی آنتن رفت که حین پخش اشکالات فنی زیادی داشت. علاوه بر آن شبکه دو سیما هم به صورت همزمان همان برنامه‌های شبکه یک سیما را پخش کرد و شبکه بین‌المللی هم قطع شد.

فردای آن روز نیروهای نظامی به جز تعداد محدودی، از ورود کارکنان بخش تولید فنی و سایر بخش‌های سازمان به محوطه جام‌جم جلوگیری کردند. بقیه کارکنان ساختمان واحد مرکزی خبر در خیابان جردن نیز از روز پنجشنبه نهم آذر ۱۳۵۷ به اعتصاب‌کنندگان پیوستند و این ساختمان نیز به اشغال نیروهای نظامی در آمد.

دستاورد دولت نظامی

محمدرضا شاه که با معرفی جعفر شریف‌امامی به بیست و چهارمین دوره مجلس شورای ملی دست نیاز به سوی شیخ محمدحسین نظام‌الاسلام معروف به «آقا شریف» شاگرد و پیشکار میر محمد امامی امام جمعه وقت تهران، نوه دختری ناصرالدین شاه قاجار و پدرِ جعفر دراز کرده بود اصلاح وضعیت کشور از طریق اعتبار خانواده شریف‌امامی هدف گرفت تا شاید با این حربه بتواند شکاف بین خود و مردم را کم کند. جعفر شریف‌امامی هم ۲۱ شهریور ۱۳۵۷ با شعار دولت آشتی ملی از مجلس بیست و چهارم رای اعتماد گرفت.

پهلویِ پسر برای به دست آوردن دل مردم با تعطیلی حزب رستاخیز، کازینوها و قمارخانه‌ها موافقت کرد. او همچنین تاریخ رسمی کشور را که به شاهنشاهی تغییر داده بود بار دیگر به هجری شمسی بازگرداند، پُست وزارت مشاور در امور زنان را حذف کرد، احزاب و تشکل‌های سیاسی را به رسمیت شناخت، با چاپ اخبار سیاسی در مطبوعات و نشریات موافقت کرد، مذاکرات مجلس و برخی جلسات دولت را به صورت مستقیم از رادیو و تلویزیون پخش کرد و ۱۱۲۶ نفر از زندانیان سیاسی، مذهبی و فرهنگی از جمله آیت‌الله سید محمود طالقانی و آیت‌الله حسینعلی منتظری را از زندان ساواک آزاد کرد.

مردم در این دوره که ۵۵ روز طول کشید برای اولین بار شاهد اعمال «حکومت نظامی» بودند. این رفتار متناقض موجب رویارویی مردم و ماموران نظامی و امنیتی رژیم شد که رفته رفته بر وحشی‌گری رژیم پهلوی بر علیه مردم افزود. در این دوره دو جنایت خونین ۱۷ شهریور و ۱۳ آبان در خیابان و میدان ژاله و دانشگاه تهران و خیابان شاهرضا اتفاق افتاد.

محمدرضا شاه مستاصل‌تر از هر زمان دیگری برای مهار شرایط بحرانی سیاسی – اجتماعی کشور چاره کار را در روی کارآوردن دولت نظامی دید و با مشورت با مقامات سیاسی آمریکا و انگلیسی بر تصمیمش استوارتر شد. او در روزِ استعفای جعفر شریف‌امامی در ۱۴ آبان ۱۳۵۷، ارتشبد غلامرضا ازهاری ۶۹ ساله را مامور تشکیل کابینه نظامی کرد.

نظر ارتشبد ازهاری از آغاز ریاستش بر دولت زهر چشم گرفتن از مردم با به گلوله بستن تجمع‌های اعتراضی آنان بود اما با مخالفت برخی وزرای کابینه تصمیم به تشکیل کمیته بحران گرفت. ریاست این کمیته که با ارتشبد عظیمی وزیر جنگ بود متشکل از امیرخسرو افشار قاسم‌لو وزیر امور خارجه، دکتر عاملی تهرانی وزیر آموزش و پرورش، ارتشبد قره‌باغی وزیر کشور، سپهبد ابوالحسن سعادتمند وزیر اطلاعات، سپهبد مقدم رییس ساواک، سپهبد صمدنیا رییس شهربانی، سپهبد محققی رییس ژاندارمری و ارتشبد اویسی فرماندار نظامی تهران بود.

این کمیته موظف بود با رصد اعتراضات خیابانی تمهیدات لازم را اتخاذ کند.

ارتشبد ازهاری علاوه بر تشکیل کمیته بحران اکثر استانداران استان‌های مختلف را از نظامیان انتخاب کرد. در دوره او شدت بازداشت‌ها چند برابر شد و دست و پای مطبوعات برای نوشتن مقالات انتقادی و بیان حقایق بسته شد و دایره دشمنان و مخالفان رژیم پهلوی بزرگ‌تر شد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در نخستین روزهای این پیروزی نماینده اعتصابیون رادیو تلویزیون به محضر ایشان در مدرسه علوی رفت و نظر ایشان درباره سازمان را جویا شد.

ایشان پاسخ دادند: «نظر من درباره رادیو – تلویزیون این است که در خدمت ملت باشند و دولت‌ها حق هیچ نظارت ندارند. تاکنون دولت ایران و شاه سابق برخلاف قواعد بین‌المللی رفتار می‌کردند. ما اصلا این دولت را به رسمیت نمی‌شناسیم تا چه رسد به اینکه دولت، حق دخالت در رادیو – تلویزیون و مطبوعات را داشته باشد.»

منابع:

روزنامه کیهان، دی و بهمن ۱۳۵۷

مروری بر اعتصاب کارکنان رادیو تلویزیون، رضا معصومی

انتهای پیام