معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: در کارکرد رسانه دچار اختلال هستیم

محمد خدادی در بازدید از باشگاه خبرنگاران جوان با بیان اینکه امروزه در کارکرد رسانه دچار اختلال هستیم گفت: خروجی رسانه باید به حل مشکلات مردم منجر شود، زیرا فسلفه وجودی رسانه خدمت به مردم است.

محمد خدادی معاون مطبوعات و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور در باشگاه خبرنگاران جوان از بخش‌های مختلف آن بازدید کرد.

در این دیدار صمیمانه گفت و گویی با معاون مطبوعاتی داشتیم که در ادامه می خوانید:

 از آخرین وضعیت بازار کاغذ برایمان بگویید.
بدیهی است که مصرف کاغذ در مطبوعات یک از پایه‌های بقاء و پویایی آن‌ها محسوب می‌شود اما به دلیل تحریم ها، اختلالی در بازار آن پیش آمد و در یک دوره‌ای هم کاغذ وارد نشد، در نتیجه با بحران و کمبود کاغذ مواجه شدیم. راهکار اول برای مقابله با این بحران وارد کردن کاغذ با ارز نیمایی بود که اتفاق افتاد و بازار اشباع شد. دومین راه این بود که کاغذ با ارز کالای اساسی یعنی به قیمت چند سال پیش و ارزان وارد شود که این اتفاق هم افتاد.

در مرحله سوم قرار شد تمام کسانی که امکان واردات کاغذ دارند را در این امر دخیل بدانیم، بنابراین فراخوانی اعلام شد و در حال حاضر ۵ شرکتی که سابقه واردات دارند، بازار کاغذ را می‌شناسند و همچنین بین شرکت‌های تولید کننده و مطبوعات کشور شناخته شده هستند می‌توانند کاغذ را وارد و توزیع کنند. از طرفی روزنامه‌های ایران، خراسان، کیهان، اطلاعات و همشهری که بنگاه رسانه‌ای هستند و امکان واردات دارند کاغذ وارد می‌کنند و کمک حال دیگر روزنامه‌ها هم هستند.

وعده شما مبنی بر مدیریت بحران کاغذ تا حدودی اعمال شده است؟
طبیعتا بین تخصیص و بعد از تامین ارز یک بازه زمانی وجود دارد که ما هم در این ایام با کمک دوستان کاغذ‌های موجود را با قیمت کالای اساسی فروختیم تا کاغذ‌های جدید تامین و وارد بازار شود. در حال حاضر بازار کاغذ آرامش خود را به دست آورده است. ۱۵ هزار تن کاغذ هم در مسیر واردات است که ارز ۸ هزار تن تامین شده و تا پایان شهریور بخشی از این کاغذ در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گیرد. خوشبختانه شریان واردات کاغذ در مسیر درست قرار گرفته است. البته دولت قصد تصدی گری در واردات کاغذ، دخالت در تقاضا و عرضه و نشستن جای بخش خصوصی را ندارد مگر در شرایط اضطراری؛ همچنین قرار بر این است که معاونت مطبوعاتی در شرایط ممکن، این وضعیت را به چرخه عادی که نظام عرضه و تقاضا است برگرداند.

 برخی از مدیرمسئولان مطبوعاتی همچنان از توزیع کاغذ گله‌مند هستند و می‌گویند درست توزیع نمی‌شود و متناسب با نیاز ما نیست.
آنچه که ما به عنوان کاغذ با ارز کالای اساسی تامین می‌کنیم شامل نیازمندی‌ها و ویژه نامه‌ها نمی‌شود.ممکن است رسانه‌ای برای رونق تولید خود کاغذ مطالبه و با آن آگهی چاپ کند. به همین دلیل در وضعیت کنونی که شرایط مساعد نیست، قرارمان با مطبوعات این است که کاغذ را براساس نیاز واقعی در اختیارشان قرار بدهیم.

برای تخمین نیاز روزنامه‌ها چارچوب کلی در نظر گرفته شده است؟
ما از روزنامه‌ها خواسته ایم که نیاز خود را اعلام کنند و چند معیار هم برای محاسبه کاغذ مورد نیاز آن‌ها وجود دارد. گزینه اول چاپخانه ها، دوم گزارش بازرسی‌های میدانی معاونت، گزارش شرکت‌های توزیع و معیار چهارم هم اعلام خود رسانه هاست. وقتی این ۴ شاخص را ملاحظه کنیم حاصلش می‌شود یک عدد که منطق مصرف یک روزنامه است. حال ممکن است چند نفر هم ناراضی باشند، اما مطلب مهم این است که ما همه سوال‌ها را پاسخ می‌دهیم البته ممکن است پاسخ هر سوالی مورد پسند عده‌ای قرار نگیرد.

درباره تعطیلی وطن امروز توضیحی دارید؟ آیا هیچ راهی برای بازگشت این روزنامه به کیوسک‌ها وجود ندارد؟
چرخه اقتصادی روزنامه به تصمیم گردانندگان آن بستگی دارد. ما به روزنامه وطن امروز به چشم یک رسانه نگاه می‌کنیم، از بودنش استقبال می‌کنیم از نبود آن هم ناراحت هستیم حتی اگر به محتوایش انتقاد داشته باشیم، اما مشکل اینجاست که موضوع فقط وطن امروز نیست، بسیاری از رسانه‌های ما در وضعیت وطن امروز قرار دارند و دلیل آن هم اختلال در نظام عرضه و تقاضای رسانه هاست.

 کمی بیشتر درباره این نظام توضیح دهید.
رسانه‌های ما از تقاضا به عرضه نرسیده اند یعنی درآمد رسانه از فروش روزنامه مد نظرشان نیست و این مسئله باعث شده که چرخه رسانه دچار اختلال شود. در هند در روز ۳۷۰ میلیون روزنامه چاپ می‌شود که هیچ یارانه‌ای نمی‌گیرند و هیچ حمایتی هم از آن‌ها نمی‌شود. اما چون چرخه عرضه و تقاضا دارند حیات خود را حفظ کرده اند. حالا چرا برخی رسانه‌های ما از گفتن تیراژشان خجالت می‌کشند؟ متاسفانه مطبوعات به جای اینکه درآمدشان را در سبد خرید مردم جستجو کنند در بنگاه‌های ثانویه جست و جو می‌کنند. اطلاعات در سبد زندگی مردم جایگاه ویژه دارد، اما ما نقشی در آن نداریم. هر روز که می‌گذرد نیاز جامعه افزایش می‌یابد. تولیدکنندگان برای تامین محتوای نیاز‌ها خواسته دارند اما برنامه‌ای که منجر به اقتصاد رسانه شود، ندارند.

برخی از رسانه‌ها مدعی هستند که رسانه ها‌ی منتقد دولت یارانه نمی‌گیرند. آیا این ادعا صحیح است?
این ادعا کم لطفی است، آمار توزیع یارانه در ۶ سال گذشته در سایت معاونت مطبوعاتی موجود است و این ادعا را رد می‌کند. در حال حاضر یکی از واردکننده‌های کاغذ روزنامه کیهان است، ما در جامعه به این بلوغ رسیده ایم و اهتمام دولت هم هیچگاه بر حذف مخالفان نبوده است. البته من معتقدم که سبک انتقال مطلب باید سبکی باشد که همه ابعاد موضوع را تحت پوشش قرار دهد. جریان رسانه هرجا که تک بعدی شود به ضرر خودش تمام می‌شود. اقتضای رسانه تک بعدی بودن را نمی‌پذیرد، رسانه باید اطلاعاتش را کامل کند و قضاوت را برعهده مخاطب بگذارد.

 آیا تصمیم ندارید که خبرنگاران واجد شرایط برای فعالیت در کشور‌های دیگر را طبق یک ساز و کار مناسب، انتخاب و دسته بندی کنید؟
قطعا سازمان نظام رسانه‌ای جزو تقاضا‌های ما و همچنین از نیاز‌های اصلی جامعه رسانه‌ای است. مسئله دوم ساز و کار انتخاب افراد برای کارهاست، شما وقتی خبرنگاری را برای کاری می‌فرستید باید ببینید که او چقدر توان پوشش آن ماموریت را دارد؟ مسئله بعدی هم خود رسانه‌ها هستند که باید خبرنگارانشان را برای مواجهه با یک موضوع آماده کنند. ما باید در مدل رسانه‌ای سه مورد را در نظر بگیریم که مورد اول مهارت رسانه‌ای است. امروزه رسانه‌های بین المللی خبرنگار تک بعدی نمی‌خواهند. یک خبرنگار باید تصویربرداری، عکاسی، تدوین و تا حدی ساخت محتوای چندرسانه‌ای بلد باشد و علاوه بر آن بتواند گزارش‌های خوب بنویسد و زبان هم بداند.

بسیاری از نوشته‌های خبرنگاران برداشت آن‌ها از یک پدیده است. چرا بیشتر فعالیت‌های رسانه‌ها پوششی است؟ چه کسی گفته خبرنگاران باید پایه میکروفون مسئولان باشند؟ کارکرد اصلی رسانه واکاوی بخش‌هایی است که دیگران نمی‌بینند. باید مدل تبلیغی را کنار بگذاریم و به سمت شیوه تبیینی پیش برویم و باید بدانیم که گزارش کار، اطلاعات نیست.

امروزه در کارکرد رسانه دچار اختلال هستیم. متاسفانه موضوع شناسی نداریم در صورتی که واکاوی موضوع به شما قدرت انتخاب ورود به موضوع را می دهد؛ خروجی رسانه باید به حل مشکلات مردم منجر شود، زیرا فسلفه وجودی رسانه خدمت به مردم است.

آقای خدادی با اینکه خود شما هم به افزایش بی رویه رسانه‌ها منتقد هستید، چرا اخیرا مجوز‌های جدیدی برای تاسیس رسانه‌ها صادر شده است؟
ما نباید مجوز رسانه را محدود کنیم. باید به علاقه‌مندان مجوز فعالیت بدهیم، باید محیط رسانه را به سمتی پیش ببریم که اثرگذاری رسانه از درون آن بیرون آید. جامعه هیچ گاه از داشتن رسانه اذیت نمی‌شود. امروزه هرکسی که یک تلفن همراه دارد یک رسانه است. باید مهارت رسانه‌ای را نهادینه و از محتوا و اثرگذاری رسانه‌ها حمایت کنیم. قانون هم اجازه محدودیت را به ما نمی‌دهد و البته صدور مجوز رسانه در اختیار هیات نظارت بر مطبوعات است که یک نهاد فراقوه‌ای است.